Book layout June 23: Biz Yevgeniy Zamyatin

Юздаги толалар. Куртаклар.
Ғ
айритабиий компрессия
47
.
Ғ
алати: барометр пасайиб кетяпти, бироқ ҳануз
шамол
йўқ,
жимжитлик.
Тепада
–
ҳ
али
бизга
эшитилмаётган – бўрон бошланди. Бор тезлиги билан
булутлар сузиб келмоқда. Улар ҳали унчалик кўп эмас –
бир нечта алоҳида-алоҳида қиррали синиқлар. Хўш: гўё
тепада бирор шаҳар барбод этилгандек, пастга деворлар
ва миноралар бўлаклари учиб тушяпти, бироқ улар тубга,
бизнинг олдимизга, пастга етиб келгунига қадар, мовий
чексизлик узра бир неча кун учишларига тўғри келади. 
Пастда – сокинлик. Ҳавода – ингичка, тушунарсиз,
деярли кўринмас толалар. Улар ҳар куз ўша томондан,
Девор ортидан учиб келади. Улар асталик билан сузар ва
сиз юзингизда аллақандай бегона, кўринмас нарсаларни
сезасиз. Уларни юзингиздан қоқиб ташламоқчи бўласиз,
лекин йўқ: қила олмайсиз, қутила олмайсиз...
Бу толалар асосан – Зумрад Девор бўйлаб юрганингизда,
кўп учрайди. Мен ҳам бугун эрталаб у томондан
юргандим:
I
Қ
адимги
Уйда
–
ўша,
бизнинг
“квартирамизда”
–
учрашамиз
деб
учрашув
белгилаганди.
Қ
адимги Уйнинг маҳобатини ортимда қолдирганимдан
сўнг, орқада кимнингдир майда, тез-тез қадамлари ва
ростланмаган нафасини эшитдим. Ўгирилдим – кўрдим:
ортимдан О югуриб келарди.
47
Двигатель цилиндрида ҳавонинг ёки иш қоришмасининг сиқилиши

---

Евгений Замятин
199
У ажойиб тарзда, мукаммал равишда, таранг думалоқ
шаклда эди. Қўллари, сийнаси ва, менга яхши таниш
бўлган, бутун бадани думалоқ шакл олиб, униформани
кийиб олганди: ана ҳозир юпқа матони йиртиб юборади –
ва ташқарига, қуёшга, нурга. Тасаввуримда: қалин яшил
ўрмонларда, баҳорда куртаклар айнан шу тарздаги
ўжарлик билан тупроқ ораларидан отилиб чиқади –
тезроқ шохлар, барглар чиқариш ва гуллаш учун.
Бир неча сония давомида у индамай турди; юзимга унинг
кўк нурлари тушиб турарди.
- Мен сизни – ўшанда, Ҳамфикрлик Кунида –
кўргандим.
- Мен ҳам сизни кўргандим...
Шу сўзларимдан сўнг бирдан унинг пастда, тор йўлакда,
деворга қисилиб ва қорнини қўллари билан беркитиб
турганини эслаб кетдим. Мен унинг униформа остидаги
думалоқ қорнига беихтиёрдан қарадим.
У, афтидан, буни пайқаган кўринади – бутунлай думалоқ
пушти ҳолатга тушди ва пушти жилмайиб қўйди.
- Жуда ҳам бахтлиман – жуда ҳам бахтлиман... Мен
тўлишиб қолганман – тушуняпсизми: қирраларгача,
лиммо-лим. Атрофдаги ҳеч нимани эшитмай юрибман,
фақатгина ичимдаги овозларни...
Мен индамасдим. Юзимда қандайдир ёт нарса бор эди ва
у халал берарди; мен бундан ҳеч қутила олмасдим.
Бирдан тўсатдан, янада кўм-кўк тус олган у қўлимдан
маҳкам ушлаб олди – ва қўлимда унинг лабларини ҳис
қ
илдим... Умримда биринчи марта. Бу менга олдин
нотаниш бўлган, азалий эркалаш эди ва бу эркалаш

---

200
Биз
менга шу даражада уялишва оғриқ берди-ки, қўлимни
ундан (ҳаттоки, қўпол тарзда) тортиб олдим.
- Менга қаранг – ақлдан озибсиз! Фақат бу ҳаракатингиз
эмас – сиз, бутунлай... Нега хурсанд бўласиз? Наҳотки,
келажакда сизни нима кутиб турганлигини, ёдингиздан
чиқара оласиз? Ҳозир бўлмаса – барибир ҳам бир ой,
икки ойдан кейин...
У – сўнди; барча доиралар – бирдан эгилиб, букилиб
кетди. Менинг юрагимда бўлса – раҳмдиллик ҳисси
билан боғланган ёқимсиз, ҳаттоки, оғриқ берувчи
компрессия (юрак – мукаммал насосдир; компрессия,
сиқилиш – насос билан суюқликни тортиш – техник
маъносизликдир; бундан хулоса қилсак: бу турдаги
компрессияга
сабаб
бўлувчи
барча
“севгилар”,
“ачинишлар” қай даражада тутруқсиз, ғайритабиий ва
оғриқли эканлигини тушуниш мумкин).
Сукунат. Чапда – Деворнинг хира-яшил ойнаси.
Рўпарамда – тўқ-қизил ҳайбатли нарса. Бу икки ранг
қ
ўшилиб, менга, менимча, тенг таъсир кўрсатувчи
ажойиб ғояни бердилар. 
- Тўхтанг! Сизни қандай қутқаришни биламан. Сизни
бундан халос этаман: фарзандингизни кўриб, сўнгра
ўлишдан. Сиз уни ўзингиз боқиб катта қила оласиз –
тушуняпсизми – у қўлингизда улғаяётганини, айлана
шаклини
олаётганини,
мева
каби
етишаётганини
кузатсангиз бўлади...
У титраб кетди ва менинг бўйнимга осилиб олди.
- Анави аёл эсингиздами... анча олдин, сайрдагичи.
Хуллас: у ҳозир буерда, Қадимги Уйда. Юринг, унинг
олдига борамиз ва сўз бераман: ҳаммасини зудлик билан
уюштираман.

---

Евгений Замятин
201
Мен ҳаёлимда I билан биргаликда уни, О-90 ни,
даҳлизлар орасидан олиб кетаётганимизни тасаввур
қ
илишни бошлагандим: ана у ўша ерда, гуллар,
майсалар, барглар орасида... У мендан орқага қадам
ташлади, унинг пушти яримойининг шохчалари титраб,
пастга букилиб кетарди.
- У – ўша аёл, - деди у.
- Яъни... – мен негадир уялиб кетдим. – Ҳа: ўша аёл.
- ...ва сиз мендан унинг олдига боришимни сўраяпсиз –
ундан ёрдам сўрашимни – унда... Ортиқ ҳеч қачон бу
ҳ
ақида оғиз оча кўрманг!
Букчайиб, у мендан узоқлаша бошлади. Ниманидир
эслагандай – мен томон ўгирилиб, бақирди:
- Ўлсам ўламан – шундай бўла қолсин! Сизга эса қизиғи
йўқ – шундай эмасми?
Сукунат. Тепадан пастга юқори тезликда деворлар ва
миноралар бўлаклари учиб тушяпти, бироқ мовий
чексизлик узра бир неча соат - балки кун – учишларига
тўғри келади; кўринмас толалар аста сузиб, юзларда
ўтириб қоляпти – уларни қоқиб юбориш, улардан
қ
утулмоқ имконсиз.
Мен аста-секин Қадимги Уй томон кетяпман. Юрагимда –
тутруқсиз, оғриқ берувчи компрессия…

---

202
Биз

---

Евгений Замятин
203
Ў
ТТИЗИНЧИ ҚАЙД
К
ОНСПЕКТ
: