Bookmany print

Ўзбек миллий ўйинлари 
 
~
97
~ 
зади. Агар унинг тоши Қуёш катагига тушса, жони куй 
ган ҳисобланади ва ўйиндан чиқади. Мабодо Ой ката- 
гига тушса, имконияти иккитага кўпаяди. Мабодо тош 
катакка тушмай ташқарига чиқиб кетса ҳам қиз ўйин- 
дан чиқади. Ва ўйинни навбатдаги қиз давом эттиради. 
 
Зина 
Тошкент шаҳридан ёзиб олинди 
Ўйинда олти нафар қиз иштирок этади. Улардан 
бири онабоши, қолган қизлар иштирокчилардир. 
Улар бир хил катталикда ўнта зинани кетма-
кетликда чизадилар. Ўн биринчи катак эса дам олиш 
бурчаги, деб аталади. Онабоши: 
Осмон тўла қалдироқ, 
Араваси шалдироқ. 
Манави қизни қаранглар, 
Ҳаммадан ҳам пилдироқ. 
Бу ўйинда ҳам “пилдироқ” сўзи кимга тўғри келса, 
ўйинни у бошлайди. Ўйинда шарт шуки иштирокчи ўз 
тошини биринчи катакка ташлайди ва бир оёқда сак- 
раганча тошни иккинчи оёғи билан туртиб, тартиб 
билан юқорига интилади. У ўйин давомида тошини 
катакларга тартиб билан тушириши шарт. Ўнта катакка 
ҳам тош кўнгилдагидай тушса, иштирокчи ўн биринчи 
катакда дам олади ва энди тошни пастдаги катакларга 
қараб ҳаракатлантиради. 
Ўйин қизларда мўлжални аниқ олишни ўргатади. 
Олиб қочар 
Жиззах вилояти Фориш туманидан ёзиб олинди. 
Бу ўйинда етти нафар қизлар иштирок этади. Улар- 
дан бири “қоровул” вазифасини бажаради. “Қоровул” 

---

Гулжаҳон Мардонова 
~
98
~ 
қиз ўртача айлана чизади. Бу унинг ҳудуди. Айлана- 
нинг ичидаги кичикроқ айланага эса тухум катталигида 
ўнта тош қўйилган. “Қоровул” қизнинг вазифаси ана 
шу тошларни дугоналаридан қўриқлаш. У чўккалаб 
ўтирганча атрофида айланаётган дугоналаридан тош- 
ларни ҳимоя қилади. Қизлар ҳам жон ҳолатда тошлар- 
ни олиб қочишга ҳаракат қиладилар. Агар “қоровул” 
қизнинг қўли қайси иштирокчига тегса, ўша ишти- 
рокчи ўйиндан чиқади. 
Бу ўйин қизларни тезкорликка, чаққонликка ўрга- 
тади. Қизлар ўзаро келишган ҳолда қоровуллик вази- 
фасини бажарадилар. 
Дурра отар 
Қарши туманидаги Чорағил қишлоғидан ёзиб олинди. 
Ўйинлар орасида ватанпарварлик, элпарварлик, 
остонани ҳимоя қилиш каби юксак фазилатларни 
тарбиялайдиганлари талайгинадир. 
Ушбу ўйинда етти нафар қиз иштирок этади. 
Келинг, воқеани ҳикоя қиламиз. Бир катта боғда “она” 
ва унинг учта “қизи” яшайди. Кунлардан бир куни 
боғга уч нафар “ўғри”лар ҳужум қилади. “Ўғри” қизлар 
лахтаклардан тайёрланган юмшоқ коптокчани рўмол- 
чага боғлаб она ва қизлари яшаётган боғ томон отади. 
“Боғ эгалари” отилган тугунни чаққонлик билан ушлаб 
оладилар. Демак рўмолни отган “ўғри” ўйиндан чиқа- 
ди. Энди қизлар рўмолни “ўғри”лар томон отишади. 
Агар “ўғри”лар ҳам рўмолни ушлаб ололса, “она”нинг 
“қиз”ларидан бири ўйиндан чиқади. 
Мана ниҳоят учала “ўғри” ҳам ўйиндан чиқди. 
“Она”нинг катта “қизи” уларни ушлаб келтиради. Ва: 
– “Она”жон, биз боғимизга ҳужум қилган 
“ўғри”ларни тутдик. Уларга не жазо кўрасиз? – деб 
сўрайди. 

---