Bookmany print

Хола-холакам 
Тошкент шаҳар Хадра маҳалласидан ёзиб олинди. 
 
Бу ўйинда беш-олти нафар қизлар иштирок этади. 
Уни ўртабоши бошқариб боради. Унинг танлови билан 
иштирокчилар буви, она, амма, хола образларини 

---

Ўзбек миллий ўйинлари 
 
~
145
~ 
ўйнайдилар. Ўйин воқеабанд бўлиб айтилган шахс- 
ларнинг феъл-атвори, ўзига хослиги акс эттирилади. 
Ўйин бошланишидан олдин дугонабоши: 
– Қизлар, келинглар бирорта мавзуни танлаб 
оламиз, – дейди. 
Улар кўплашиб “совчи келган кун” мавзусини 
белгилашади. Иштирокчилардан бири совчи образини 
бажаради. У гўёки қиз яшайдиган уйнинг эшиги олди- 
ни супуради. “Дарвоза олди” тоза бўлиб қолганини 
кўрган “қизнинг онаси”: 
– Ассалому алайкум, эрталабдан нима қиляпсиз?– 
деб сўрайди. 
“Совчи аёл”: 
– Айланай, эшигингизга қулчиликка келдик, – дейди. 
“Қизнинг онаси” “совчи аёл”ни ичкарига таклиф 
этади. 
– Келинг айланай, қани чойдан ичинг, дастурхонга 
қаранг, – деб мулозамат қилади “қизнинг онаси”. 
Шундан сўнг ўйиндаги буви, амма, хола образ- 
ларидаги қизлар ҳам совчи аёл билан гўёки мулоқотга 
киришадилар. “Бўлажак куёв”нинг нима иш билан 
бандлиги, ўқиган ўқимаганлиги, уй-жойининг аҳволи, 
нимани яхши кўриши, нимани ёмон кўриши каби икир-
чикирларни сўрайди. “Совчи аёл” ҳам эринмай жавоб 
беради. Ўйин ана шу тариқа узоқ давом этади. 
Ўйинни кузатган киши қизларнинг санъаткорона 
маҳорат билан ёндашаётганларини, ҳар бир иштирокчи 
ўз образини қойилмақом қилиб ижро этаётганини 
кўриб туради. Демак, ўйин қизларда ҳаётда ўзини 
тутиш, муомала маданиятидан сабоқ беради. 

---

Гулжаҳон Мардонова 
~
146
~ 
Мўлжал-мўлжал 
Қарши шаҳар Ҳарамжўй қишлоғидан ёзиб олинди. 
Бу ўйин жамоавий бўлиб, унда тўққиз нафар қизлар 
иштирок этади. Ўйинни танланган онабоши бошқариб 
боради. У қўлидаги таёқ билан ерга чизиқ чизади. 
Чизиқ устидан уч қадам ўлчаб катталиги бир хил 
иккита айлана чизади. Шундан сўнг қизларни икки 
жамоага бўлиш учун мана бундай шеър айтади: 
Осмондаги ой, 
Абдукаримбой, 
– Нима қиляпсиз? 
– Олма еяпман. 
– Олмадан беринг. 
– Берироқ келинг. 
– Шундай узатинг, 
– Ўзизди тузатинг... 
Шеърнинг охирги сўзи қайси қизга тўғри келса, ўнг 
томондаги айланага киради. Шеър иккинчи марта 
айтилганда “тузатинг” сўзи қайси қизга тўғри келса, у 
чап томондаги айланага киради. Ана шу тариқа навбати 
билан саккизта қиз ҳам икки айланадан жой олади. 
Демак, қизлар иккита гуруҳга бўлинди. Уларнинг 
номини шартли равишда “Олча” ва “Олма” гуруҳи деб 
аташ мумкин. 
– Ана энди, тош отишни бошлаймиз. Аввал “Олча” 
гуруҳидагилар отади, – дейди онабоши. 
“Олча” гуруҳининг қизлари чизиқ устида турганча 
белгиланган ўз айланаси томон навбати билан тош 
отади. Барча жамоа аъзолари тош отиб бўлгач, она- 
боши доира ичига тушган тошларни санайди. 
– Энди навбат “Олма” гуруҳига, – эълон қилади 
онабоши. 

---