Bookmany print

Ўзбек миллий ўйинлари 
 
~
149
~ 
Агар улгурилмаса, баҳо камайтирилади ва нариги 
жамоа ўртага тушади. Ўйин ана шу тариқа давом 
этади. У қизларни чаққон, тезкор ва тартибли ҳаракат 
қилишга ўргатади. 
Черта 
Тошкент шаҳридаги Тирсакобод маҳалласидан ёзиб 
олинди. 
Ўйинда беш нафар қиз иштирок этади. Уни онабоши 
бошқариб боради. Қизларнинг барчаси иштирокида 
ўнта катакдан иборат чизма чизилади. Биринчи ва 
иккинчи катак устма-уст, учинчи ва тўртинчи катак 
ёнма-ён, бешинчи катак боғловчи, олтинчи ва еттинчи 
катак ёнма-ён, саккизинчи катак боғловчи, тўққизинчи 
ва ўнинчи катак ёнма-ён чизилади. Энди онабоши бош- 
чилигида ўйинни бошлаш тартиби белгилаб олинади. 
– Қизлар ҳозир мен топишмоқ айтаман. Ким уни 
топса ўйинни биринчи бошлайди. “Қоравой отдан туш- 
ди, болалари югуришди”, – дейди онабоши. 
Қизлар бир дам ўйланиб қолишади. Айтайлик, 
Зуҳра: 
– Мен топдим. Бу идиш-товоқлар, – дейди. 
– Тўғри. Демак, Зуҳра ўйинни биринчи бўлиб бош- 
лайди. Энди айтадиган топишмоғимни топган қиз 
иккинчи бўлиб ўйнайди. “Қозиқ устида қор турмас”, - 
дейди онабоши. 
Айтайлик, бу топишмоқнинг жавобини Гавҳар топди. 
– Гавҳар иккинчи бўлиб ўйинни давом эттиради, – 
дейди онабоши. – Энди айтадиган топишмоғимни ким 
топса, учинчи бўлиб ўйнайди, тополмаган одам 
тўртинчи бўлиб ўйнайди, – дейди онабоши. 
Айтилган топишмоқни Гулмира топди. Демак, у 
учинчи бўлиб ўйнайди, тополмаган қиз охирги бўлади. 

---

Гулжаҳон Мардонова 
~
150
~ 
Ўйинда шарт шуки, иштирокчи қиз биринчи ва 
иккинчи катакка кетма-кет бир оёқда, учинчи ва тўр- 
тинчи катакка икки оёқда, бешинчи катакка бир оёқда, 
олтинчи ва еттинчи катакка икки оёқда, саккизинчи 
катакка бир оёқда, тўққизинчи ва ўнинчи катакка икки 
оёқда тўхтамай сакраши ва ўша тезлик билан ўгирилиб 
юқоридаги тартиб билан биринчи катаккача сакраб 
келиши керак. Агар у сакраш давомида бирорта чизиқ- 
ни босса, оёғи чизиқдан ташқарига чиқса, мувозанати- 
ни йўқотиб қўйса ўйиндан четлаштирилади. 
Ўйин қизларни чаққонлик, тезкорлик, ўз мувозана- 
тини сақлашга ўргатиши билан аҳамиятлидир.