Бошланғич математикани чуқур ўрганиш давлат стандарти

2-variant (o‘rtacha daraja)
O‘quvchi bilishi zarur:
— ko‘p xonali sonlarni o‘qish, yozish va taqqoslash;
— o‘rganilgan usullarni qo‘llab og‘zaki hisoblashni bajarish;
— yozma xisoblash usullarini qo‘llab, ko‘p xonali sonlar bilan to‘rt arifmetik amallarni bajarish, shuningdek, million ichida bir xonali va ikki xonali sonlarga ko‘paytirish va bo‘lishni;
— «... ta kam», «... marta kam», «... ta ortiq», «... marta ortiq» munosabatlarni farqlay olish bu munosabatlarni o‘z ichiga olgan masalalarni yechish;
— ko‘pburchakning yuzini va perimetrini farqlash; ko‘pburchakning yuzini va perimetrini hisoblash va natijalarini yozish;
— uzunlik o‘lchov birliklari orasidagi munosabatlarni bilish: 1 km = 1000 m, 1 m = 100 sm, 1 m = 10 dm, 1 dm = 10 sm, 1 sm = 10 mm; massa o‘lchov birliklari: 1 kg = 1000 g, 1 t = 1000 kg; vaqt o‘lchov birliklarini:
1 min = 60 sek, 1 soat = 60 min, 1 sutka = 24 soat, 1 yil = 12 oy.
— har xil turdagi arifmetik masalalarni yechish (jumladan, tovarning bahosi, soni va qiymati orasidagi, to‘g‘ri chiziqli tekis harakatda tezlik, vaqt va masofa orasidagi bog‘lanishlarni o‘z ichiga olgan masalalarni yechish);

• 
  geometrik shakllarni farqlash (kesma va nur, doira va aylana, ko‘pburchaklar);
  

O‘quvchi quyidagilarni bajarishi mumkin:
— ko‘p xonali sonning sinflari va xonalarini aytish, shu jumladan, bir million ichidagi ko‘p xonali sonlarni o‘qish va yozish;
— ko‘p xonali sonni uch xonali songa ko‘paytirish va bo‘lishni yozma hisoblash usullaridan foydalanib bajarish;
— arifmetik amallarning xossalarini ifodalashi, ularni xisoblashlarda qo‘llanishi, umumiy xossalarga ega bo‘lgan arifmetik amallarga misollar keltirish;

• 
  ikki-uch o‘zgaruvchili (qavsli va qavssiz) sonli ifodalarning qiymatlarini bu o‘zgaruvchilarning berilgan qiymatlari qatorida hisoblash;
  

— hajm birliklarini va ularning belgilanishlari: sm³, dm³, m³ ni bilish;
— to‘g‘ri burchakli parallelepipedning (kubning) hajmini hisoblash;
— o‘lchashlar aniqligi haqida tasavvurlarga ega bo‘lish;
— masshtabning har xil turlari haqida tasavvurga ega bo‘lish va ulardan amaliyotda foydalanish;
— «A va V», «Agar A bo‘lsa, unda V», «A yoki V» mulohazalarning rostligini aniqlash;
— o‘rganilgan munosabatlar qaysilari refleksivlik, tranzitivlik va simmetriklik xossalarga egaligini tekshirish; munosabatlar grafida bu xossalar qanday aks etishini;
— burchak kattaligini graduslarda o‘lchash va transportir yordamida berilgan kattalikdagi burchak chizish;
— burchak turlari va uchburchak turlarini farqlash;
— chizg‘ich va transportir yordamida to‘g‘ri burchak (kvadrat) chizish;
— koordinata burchagi berilgan koordinatali nuqtani belgilash;
— ko‘pyoq va ko‘pburchak orasidagi farqni tushungan, ko‘pyoqning elementlari; uchi, qirrasi, yog‘ini farqlash: ularni ko‘pyoq modelida ko‘rsatish;
— chizg‘ich va sirkul yordamida quyidagi yasashlarni bajarish: kesmani teng ikki qismga bo‘lish; nurda kesma qo‘yish, berilgan elementlariga ko‘ra uchburchakni chizish: