Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi

1. M a s a la la r n i y e c h in g :
1. S o a tla r g a q a ra b v a q tn i a n iq la n g .
2 . Q u y id a g i v a q tla rd a s o a t s tre lk a la ri q a n d a y jo y la s h a d i:
a ) 4 d a n 15 m in u t o ‘tg a n d a ?
80

---

b ) 9 d a n 4 8 m in u t o ‘tg a n d a ?
d ) 15 d a n 55 m in u t o ‘tg a n d a ?
e) 22 d a n 10 m in u t o ‘tg a n d a ?
3. S a m o ly o t s o a t 7 d a n 15 m in u t o ‘tg a n d a h a v o g a k o ‘ta rild i, so a t 
10 d a n 2 0 m in u t o ‘tg a n d a u y e rg a q a y tib q o ‘n d i. S a m a ly o t h a v o d a
q a n c h a v a q t u c h g a n ? .
4 . P o y e z d e rta la b s o a t 9 d a n
18 m in u t o ‘tg a n d a y o ‘lg a c h iq d i,
m a n z ilg a s o a t 21 d a n 5 6 m in u t o ‘tg a n d a e tib k e ld i. P o y e z d q a n c h a
v a q t y o ‘l y u rg a n ?
5. T e a tr to m o s h a s i k e c h q u ru n s o a t 10 d a n 5 0 m in u t o ‘tg a n d a tu - 
g a d i. A g a r u 3 s o a t 2 0 m in u t d a v o m e tg a n b o ‘lsa , to m o s h a q a c h o n
b o s h la n g a n lig in i a n iq la n g .
6. T a q q o s la n g .
3 s o a t 
4 8 m in u t
36 s e k u n d П 4 8 m in u t
1 s o a t l 8 m i n U 118 m in 5 s o a t 6 m in D 5 6 m in u t
2 0 m in 4 0 s e k
2 0 0 sek
4 m in 8 s e k
4 8 s e k u n d
2 . A m a lla m i b a ja rin g :
A ) 9-4:1 + ( 7 0 - 8 - 8 ) - 1 - 0 : 3 5
B ) 729- (5 - 5 ) + (2 7 :3 + 6 ) - 4 8 : (2 -3 )
V ) 8 0 0 0 : 4 : 2 0 - 1- (2 0 -7 - 5 0 ) : (7 0 5 - 5)
G ) 9 0 -5 0 + (8 0 -4 + 0 - 1 ) : 10 - (9-9 : 3 + 1 )
D ) 19-0 + (1 3 - 8 ) : 5 - 2 9 6 - 8 6 : 1
E ) (4 8 + 5 : 5 ) : 7 - 6 • ( 2 9 - 2 8 ) : 3
3 . 
« B o la la r, b iz a r ifm e tik m is o lla r y e c h a y o tg a n im iz d a s e h rli 
s a n d iq c h a p a y d o boM ib q o lg a n . U n in g o ld id a k o ‘rg a z m a jo y la s h g a n
b o ‘lib , u n d a to p s h iriq la r b e rilg a n . S h u to p s h iriq n i y e c h is h o rq a li s e ­
h rli s a n d iq c h a o c h ilis h i m u m k in e k a n .»
1. 
K o ‘p a y tm a v a b o ‘lin m a q o id a la r ig a d o ir m is o lla r y e c h is h im iz
k e ra k .
20 -4 0 = : ! □ [ ; . LI 
4 9 0 0 : 7 0 0 = LJП 0 D O
8 0 0 - 4 =
! D U U
3 6 0 : 6 9 = □ □ □ □ □
7 0 -9 0 0 = 1ПП 1П 
5 6 0 0 : 8 = □ □ □ □ L
5 0 0 0 -4 =11 " 11 IГ 2 4 0 0 0 : 30 = С; П D П П
81

---

U y g a t o p s h i r i q
0 ‘q itu v c h i u y v a z ifa sin i d o s k a g a y o z ib q u y a d i.
B o la la r b iz b u g u n g i d a rs d a s o a tn in g y a r a tilis h i ta rix i b ila n ta n - 
ish ib o ld ik , k u n d a lik h a y o td a s o a td a n fo y d a la n is h n i o ‘r g a n ib o ld ik . 
0 ‘z la r in g u y d a b ilim la rin g iz n i te k s h irib k o ‘rin g la r.
M a te m a tik a t o ‘g a ra g in i. U n d a n k o ‘z d a t o ‘tilg a n m a q s a d m a te ­
m a tik a g a b o ‘ lg a n q iz iq is h n i o rttiris h , fik rla s h n i fa o lla s h tiris h , m a te ­
m a tik q o b ily a tn i riv o jla n tiris h , m u sta q il is h la s h m a la k a s in i h o s il q il­
ish , o ‘z k u c h ig a is h o n c h n i v a o ld in d a n p a y d o b o ‘la d ig a n q iy in c h ili-
k n i e n g is h g a o ‘rg a tib b o ris h d a n ib o rat.
T o ‘g a ra k ish i m a z m u n ig a m a s a la v a m is o lla r y e c h is h , o ‘q u v - 
c h ila rn in g fik rla s h in i o ‘s tiru v c h i sa v o lla rn i k iritis h , k o n k r e tlik d a n
a b s tra k tlik k a o ‘tis h q o b iliy a tin i h o sil q ilis h v a z a r u riy u m u m - 
la s h tir s h la rg a o lib k e lis h k ira d i.
Q iz iq a rli x a ra k te rd a g i m a s h q la rn i b a ja ris h a s o s iy rol o ‘y n a y d i. 
U n g a a rif m e tik fo k u s la r, q iz iq a rli k v a d ra tla r, to p is h m o q la r, m a te ­
m a tik o ‘y in la r v a b o s h q a la r k ira d i.
T o ‘g a r a k m a s h g ‘u lo ti h a r o y d a o ‘tk a z ilis h i v a 2 -s in f d a 2 5 - 3 5 , 3- 
4 - s in f d a 4 0 -4 5 m in u t d a v o m e tish i m a q s a d g a m u v o f iq d ir . M a te ­
m a tik a t o ‘g a ra g id a q u y id a g i is h la r o lib b o rilis h i k o ‘p u c h ra y d i:
1. M u s ta q il m is o l v a m a s a la la r y e c h ish .
2. M is o l v a m a s a la la rn i h a r x il m e to d la r b ila n y e c h is h .
M a s a la n , 1 ra q a m id a n b o s h la b , s o n la r y o r d a m id a a r ifm e tik
a m a lla r b a ja r ib , 1 so n in i h o sil q ilish .
3. K o ‘rg a z m a lilik n i m u s ta q il q o ‘llash .
M is o l. N o n n in g o g ‘irlig i 1/4 q is m ig a c h a 9 0 g r k e la d i. N o n n in g
o g N rlig i q a n c h a ?
T o ‘g a r a k d a v o m id a m a te m a tik fo k u s, o ‘y in , to p is h m o q la r
m a s h g ‘u lo tn in g q iz iq a rli o ‘tis h ig a y o r d a m b e ra d i.
M is o l, n a tu ra l s o n la r to ‘p la m in in g ta rtib la n g a n lik x o s s a s ig a d o ir 
fo k u sla r.
l + 2 + 3 + 4 + 5 - 6 - 7 + 8 - 9 = l 
( 1 2 - 3 + 4 - 5 + 6 ) :7 + 8 - 9 = 1
1-2- ( 3 + 4 ) + 5 + 6 - 7 - 8 - 9 1 
1+ 2 + 3 + 4 - 5 + 6 + 7 - 8 - 9 = 1
90 gr
82

---

M a q sa d : s a n a s h m a la k a s in i m u s ta h k a m la s h , m a n tiq iy fik rla s h n i 
riv o jla n tir is h , q iz iq a rli k v a d ra t (1 -2 -s in fla rd a ), 9 ta k a ta k k a 9 ta 
k e tm a - k e t s o n n i y o z ila d i.
M is o l, 4 d a n 12 g a c h a 2 0 s o n in i h o sil q ilis h u c h u n 4 d a n b o s h la b
s o n q o ‘sh ila d i.