Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi

1 7 - § . 1 0 I c h i d a r a q a m l a s h m e t o d i k a s i
« n lib ) mavzusida sonlarni raqamlash, tayyorgarlik davri
B irin c h i s in fg a k e lg a n b o la la r tu rli jo y la r d a n v a tu r lic h a m a te ­
m a tik ta y y o rg a rlik k a e g a b o i a d i . B o la la r b o g ‘c h a s i y o k i b a ’z i o ila - 
la rd a ta y y o rg a rlig i b o r b o la la r 1-10 g a c h a s o n la m i o ‘q is h , sa n a sh , 
te s k a r i s a n a s h , y o z is h m a la k a la rig a e g a b o ‘la d ila r. B a ’z a n , m u tla q o
ta y y o rg a rlik k a e g a b oM m agan b o la la r k e la d ila r. S h u n in g u c h u n
o ‘q itu v c h in ig v a z ifa s i 1-s in f g a k e lg a n b o la la m in g ta y y o rg a rlig in i in ­
d iv id u a l a n iq la s h d ir. B u ish o ‘q is h b o s h la n g u n c h a y o k i b irin c h i h a f- 
ta d a y o q a m a lg a o s h irilis h i k e ra k . A n iq la s h d a q u y id a g i ta x m in iy
s a v o lla r boM ishi m u m k in :
1. S a n a s h n i b ila s iz m i? S a n a n g -c h i?
2. D o ira c h a , c h o ‘p, b a y r o q c h a la m i s a n a n g -c h i?
3. S to ld a q a n c h a q a la m boM sa, s h u n c h a b a y ro q c h a o lin g .
4. Q a y s i d o ir a c h a la r k o ‘p ? Q iz illa rim i, k o ‘k la rim i?
5. T a rtib b ila n q o ‘y ilg a n n a rs a la m i ta rtib b ila n sa n a n g .
6. 5—1, 8 - 2 , 4 - 3 k a b i sa v o lla r.
H a r b ir o ‘q u v c h in in g b ilim d a ra ja s in i h is o b g a o lis h m a q s a d id a
o ’q itu v c h i q u y id a g i ja d v a l b ila n q a y d n o m a tu z a d i:
№
Vaqti
Fam iliyasi,
...ga­
cha
sanay
oladi
Prcd-
mct
sano-
g ‘i
Q an­
cha 
bo'Isa
cha
K o 'z -
da
cha-
lab
Qay- 
ta sa ­
nash
Taq-
qos-
lash
U ng-
e»
Yu-
Я »
riga
Pastga
1
25.08
A hm cdov A.
9
+
-
+
+
*
*
-
2
25.08
V aliycva S.
15
•
+
+
+
-
*
+
-
121

---

T a y y o rg a rlik d a v r in in g (6 -7 m a s h g ‘u lo t) a s o s iy v a z if a s i r a q a m ­
la sh n i o ‘rg a n is h g a o ‘tis h u c h u n z a r u r b o ‘la d ig a n b ilim la r, m a la k a la r
v a k o ‘n ik m a la m i a n iq la s h .
1 -sin fn in g 1- m a v z u s i 1 -o ‘n lik so n la rin i r a q a m la s h d a n ib o ra t. 
B u n d a b o la la r sa n o q m a la k a s in i h o sil q ilis h , 1-10 g a c h a boM gan so n
h a q id a g i ta s a v v u r sh a k lla n tiris h , s o n la r q a to rin i h o sil q ilis h k a b i is h ­
la m i b a ja ris h k e ra k . 10 ic h id a ra q a m la s h d a o ‘q itu v c h in in g v a z ifa s i 
b o la la r d a s a n a s h m a la k a la rin i s h a k lla n tir is h v a 1-10 s o n la r k e s m a - 
s id a n a tu ra l q a to m in g tu z ilis h in i o c h ib b e ris h i v a b u a s o s d a n a tu ra l 
k e tm a - k e tlik n in g h a d i s if a tid a t a ’rifla s h d a n ib o ra t. R a q a m la s h n i 
b ilis h n a tija s id a o ‘q u v c h ila r q u y id a g ila rg a e rish a d ila r:
1. 1 d a n 10 g a c h a s o n la r k e tm a -k e tlig in i toMa o ‘z la s h tiris h .
2. N a rs a la m i s a n a s h n i v a s a n a s h ta rtib i k o ‘rs a tilg a n d a h a r b ir
n a rs a n in g ta rtib ra q a m in i a y tib b e r a o lish i.
3. S o n la m in g 1 d a n 10 g a c h a h a r b ir s o n q a n d a y h o s il boM ishi 
(1 n i q o ‘s h is h y o k i 1 ni a y iris h b ila n ).
4. R a q a m la m i o ‘q iy o lis h la ri v a h a r b ir r a q a m g a m o s k e la d ig a n
n a rs a la r t o ‘p la m in i m o s k e ltirish i.
5. S o n la m in g k a tta , k ic h ik , te n g lik la rin i b ilish .
6. 2, 3, 4 , 5, 6, 7, 8, 9, 10 so n la rin i b ir n e c h a q o ‘s h ilu v c h ila r d a n
ib o ra t q ilib y o z a o lis h n i.
7. 2 + 1 , 4 -1 , 1+3 k a b i y o z u v la r n i o ‘q iy o lis h i v a n a tija s in i 
h is o b la y o lish i.
8. D o ira , k v a d ra t, u c h b u r c h a k la m i b ir-b irid a n fa rq la b , n o m la rin i 
a y tis h v a u la m i c h iz a o lis h i.
N a tija d a q u y id a g i s a v o lla rg a ja v o b b e r a o la d ig a n boM sin:
1. U y o k i b u so n q a n d a y h o s il q ilin is h i m u m k in ? 4 + 1 = 5 , 6 -1 = 5
k ab i.
2 . S o n q a n d a y a ta la d i v a u b o s m a v a y o z m a ra q a m la r b ila n q a n ­
d a y y o z ila d i?
3. B e rilg a n so n b ila n q o ‘sh n i s o n la r o r a s id a q a n d a y m u n o s a b a t- 
la r m a v ju d (< ,> , = )
B u v a z ifa la rd a n k e lib c h iq ib m a v z u n i o ‘r g a n is h re ja s i tu z u la d i. 
N a tu r a l r a q a m la r ta rtib i o ‘q u v c h ila r d a b u q a to m in g h o s il boM ish tu - 
s h u n c h a la rin i o n g li o ‘z la s h tiris h ig a im k o n b e ra d i. S h u n g a
e ’tib o r
q ilis h k e ra k k i, h a r g a l a v v a lg i oM ilgan ra q a m la r q a to ri q a y ta к о ‘rib
c h iq ila d i v a o M g a n ila y o tg a n y a n g i ra q a m la r ilg a rig i ta rtib n i d a v o m i 
e k a n lig ig a d iq q a t q a ra tila d i.
122

---