Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi

1-topshiriq.
R a q a m la s h m e to d ik a s in i o ‘z la s h tiris h ja r a y o n id a
q u y id a g i k o ‘p x o n a li s o n la m i h o sil q ilin is h id a : 9 9 9 , 9 9 9 9 , 9 9 9 9 9 ,
, .. d a n f o y d a la n ib k o ‘p x o n a li s o n la m i h o s il q ilis h m e to d in i
ta h lil e tin g .
B u y e r d a x o n a la r b irlig i b o ‘y ic h a y a n g i s a n o q b irlig i h o s il 
b oM ishida, m a s a la n , 9 + 1 , h o s il b o N ad i 10, b u y a n g i s a n o q b irlig in - 
in g h o sil b o N ish id ir.
A s o s a n , o ‘q u v c h ila r g a q iy in c h ilik 10 0 0 0 - 1, 100 0 0 0 - 1 v a h .k .
B u n in g u c h u n q u y id a g i q o n u n iy a td a n f o y d a la n a m iz :
9 + 1 = 10 
9 9 + 1 = 100 
9 9 9 + 1 = 1000 
9 9 9 9 + 1 = 10 0 0 0
1 0 - 1 = 9
1 0 0 - 1 = 9 9
1000 - 1 = 9 9 9
10 0 0 0 - 1 = 9 9 9 9
156

---

В u n i q u y id a g ic h a d a v o m e ttiris h m u m k in :
9 9 9 9 + 1 = ( 9 9 0 0 + 9 9 ) + 1 = ( 9 9 + 1 ) + 9 9 0 0 =
= 100 + 9 9 0 0 = 10 00 0 .
10 0 0 0 - 1 = ( 9 9 9 0 + 10 ) - 1 = 9 9 9 0 + ( 10 -1 ) =
= 9 9 9 0 + 9 = 9 9 9 9 .
2-topshiriq.
0 ‘q u v c h ila r g a
« R a q a m la s h » n i 
s h a k lla n tiris h
b o ‘y ic h a to p s h iriq , v a m a s h q la rn i o ‘rg a n is h n i k o n s e n trla r i b o ‘y ic h a
a n a lo g iy a d a n fo y d a la n ib ta h lil etin g .
3-topshiriq.
M a k ta b
d a r s lig id a n
fo y d a la n ib
q u y id a g ila m i 
m u s ta h k a m la y d ig a n m a s h q la r tu z in g :
a ) k o ‘p x o n a li s o n la r k e tm a -k e tlig in i s a q la y d ig a n n a tu ra l q a to m i 
a n iq la n g ;
b ) s o n la r ta rk ib i v a s in fla r ta rk ib in i a n iq la n g ;
d ) o ‘n lik , y u z lik , m in g lik v a k o ‘p x o n a li s o n la rn in g o ‘n li ta r k ib ­
ini ta h lil e tis h g a o id m a s h q la rn i a jra tin g ;
e ) ra q a m la r jo y la s h is h i b o ‘y ic h a fik r y u ritin g .
N a z o r a t s a v o lla r i
1
. 
0
‘n lik , y u z lik , m in g lik , k o ‘p x o n a li s o n la m i r a q a m la s h n i 
o ‘rg a n is h n in g a s o s iy v a z ifa la ri q a n d a y ?
2 . B o la la m i y a n g i s a n o q b irlig i b ila n ta n is h tiris h g a b a g ‘ish - 
la n g a n d a rs q is m in i is h la b c h iq is h q a n d a y a m a lg a o s h irila d i?
3 . R a q a m la s h n in g a s o s iy b o s q ic h la ri n im a la rd a n ib o ra t?
4 . 0 ‘q itu v c h in in g a s o s iy v a z ifa la ri n im a d a ?
2 0 - § . A s o s i y m i q d o r l a r u s t i d a i s h l a s h m e t o d i k a s i
M a v z u b o ‘y ic h a ta l a b a l a r n i n g b ilim i v a u n g a boM gan t a l a b l a r :
- m a k ta b n in g q a y s i s in f la rid a m a te m a tik a k u rs i (fa n i) n i b o ‘y ic h a
o ‘q u v c h ila r q a n d a y m iq d o r la r v a u la m in g oM cham b irlik la ri b ila n
ta n is h is h la ri lo z im lig in i;
- b o sh la n g M ch s in f la rd a m iq d o r la r h a q id a tu s h u n c h a la r ta s a v - 
v u rla r in i s h a k lla n tir is h g a u m u m iy y o n d a s h is h n i 
b ilis h i k e r a k v a
s h u n in g d e k :
- u z u n lik , m a s s a , h a jm , v a q t v a m a y d o n la rn i o ‘r g a n is h d a
o ‘q u v c h ila rd a m iq d o rla r h a q id a ta s a v v u m i s h a k lla n tiris h u c h u n
u m u m iy y o n d a s h u v n i q o ‘lla y o la b ilish i;
157

---

- m a q s a d sa ri y o ‘n a ltirilg a n a m a liy is h la m i ta s h k il e ta b ilis h i;
- m iq d o r la m i o ‘rg a n is h d a tu rli x il v o s ita la rd a n fo y d a la n a o lis h i;
- o ‘q u v c h ila rd a o i c h a s h b ila n bogM iq k o ‘n ik m a la rn i s h a k lla n ti­
r is h m e to d ik a s in i a m a ld a q o ‘lla y o lis h i lo z im .
M a te m a tik a d a o ‘rg a n ila d ig a n a s o siy tu sh u n c h a la rd a n b iri m iq d o r 
tu sh u n c h a sid ir. B oshlangM ch sin fla rd a u zu n lik , jis m n in g m a ssasi v a ha- 
jm i , vaqt, fig u ra n in g y u z i kabi m iq d o rla r o ‘rg an ilad i. B oshlangM ch sin ­
fla rd a b u m iq d o rla m i aso siy m iq d o rla r d ey ilad i. B u n d a n ta sh q ari b o sh - 
langM ch s in f o ‘q u v c h ila ri b a ’zi h o sila v iy m iq d o rla r (tek is h a ra k a t tezlig i 
va b o sh q a la r) bilan h a m ta n ish a d ilar. H o sila v iy m iq d o rla m i o ‘rg a n ish d a
u la m i oM chash m a salasi o ‘rg an ilm ay d i.