Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

Tayanch tushunchalar 
Iste’molchi hulqi– bu ularning turli xil tovar va xizmatlarga talabning 
shakllanish jarayonidir. 
Naflilik– sub‘ektiv qoniqish ya‘ni tovar (xizmat) ni iste‘mol qilishdan 
ko‘riladigan naf. 
Keyingi naflilik (margial utility)– muayyan ne‘matning navbatdagi 
birligini iste‘mol qilishdan olingan qo‘shimcha naflilik. 
54
Economics : principles, problems and policies. Stanley L. Brue, Campbell P. McConnell, seventeenth edition, 
McGraw-Hill/Irwin New York, 2008. 366бет 

---

210 
Umumiy 
naflilik 
(total 
utility) 
– so‘nggi qo‘shilgan naflilik 
ko‘rsatkichlarini jamlash orqali aniqlanadi.
Farqsiz egri chizig’i –iste‘molchi uchun A va B tovarlarning u yoki bu teng 
qiymatli to‘plamini aks ettiruvchi nuqtalarning geometrik joylashishi. 
Farqsizlik xaritasi – naflilik darajasi bo‘yicha bir-biridan farq qiluvchi 
farqsiz egri chiziqlar yig‘indisi. 
O’rnini bosish samarasi – bunda bir tovar narxi o‘sganda xaridor uchun 
o‘rnini bosuvchi boshqa tovar nisbatan arzon bo‘lib qoladi hamda u ancha 
qimmatli tovarni mazkur tovar bilan almashtiradi.
Daromad samarasi – narx o‘zgarishi oqibatida iste‘molchi pul daromadi 
xarid qilish layoqati tebranishi natijasida tovarlarga talabning o‘zgarishi.
9. Giffen samarasi – hayotiy zarur tovarlarga narxning o‘sishi ularga 
bo‘lgan talab miqdorining qisqarishiga emas, balki o‘sishiga olib kelishi 
mumkinligini ko‘rsatadi.
10. Naflilikni maksimallashtirish qoidasi – bunda iste‘molchi o‘zining 
daromadini shunday sarflashi kerakki, u to‘liq sarflanganda tovarni xarid qilishdan 
olingan keyingi naflilikning tovar narxiga nisbati barcha tovarlar uchun bir xil 
qiymatga ega bo‘lishi lozim.