Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

Daromad har qanday o’sishning jamg’armaga ketadigan hissasi, 
jamg’armaga keyingi moyillik deyiladi (JKM), ya‘ni
 
 
 
 
 

---

294 
Iste’mol va jamg’arma darajasi, mlrd., so’m 
(shartli ma’lumotlar) 
19.1-jadval 
Yil-lar 
Daromad 
daraja-si 
(D) 
Iste’-mol 
(I) 
Jamg’ar-
ma (J) 
IO’M JO’M 
IQM 
JQM 
1-yil 
1500 
1300 
200 
0,87 
0,13 
– 
– 
2-yil 
1800 
1500 
300 
0,83 
0,17 
0,67 
0,33 
3-yil 
2200 
1700 
500 
0,77 
0,23 
0,50 
0,50 
1 
2 
3 (1–2) 
4(2:1) 5(3:1) 
6 (∆2: 
∆1) 
7 (∆3: 
∆1) 
Shaxsiy daromaddan tashqari iste‘mol va jamg‘arma o‘rtasidagi o‘zaro 
bog‘liqlikka ta‘sir ko‘rsatuvchi boshqa bir qator omillar ham mavjud bo‘ladi. Bu 
omillarning asosiylari quyidagilar: 

uy xo‘jaliklari jamg‘argan boylik darajasi; 

narxlar darajasi; 

narxlar, daromadlar va tovarlar taklifi o‘zgarishining kutilishi; 

iste‘molchi qarzlari; 

soliq stavkalari o‘zgarishi. 
3. Iqtisodiy jamg’arishning mohiyati, omillari va samaradorligi 
Jamg‘arish investitsion tavsifidagi tovarlarga talab darajasini belgilab beradi.
Jamg‘arish bu, milliy daromad bir qismining ishlab chiqarishni kengaytirish 
ya‘ni asosiy va aylanma kapitallarni, shuningdek, ehtiyot zahiralarini ko‘paytirish 
uchun sarflanish jarayonidir. 
Amalda jamg‘arish kapital mablag‘lar yoki investitsion sarflar shaklida 
yuzaga chiqib, u yangi asosiy kapitalni hosil qilish, ishlab turganlarini 
kengaytirish, rekonstruktsiyalash va yangilashga qilinadigan xarajatlarni ifoda-
laydi. ―Jamg‘arish‖ va ―kapital mablag‘‖ yoki ―investitsion sarflar‖ tushunchalari 
bir xil mazmunga ega emas. Bir tomondan, kapital mablag‘ yoki investitsiyalarning 
chegaralari jamg‘arish fondiga qaraganda kengroq, chunki renovatsiyaga (ya‘ni 

---

295 
eskirgan ob‘ektlarni batamom almashtirishga) sarflanadigan amortizatsiya fondi-
ning bir qismi ham uning manbai bo‘lib xizmat qiladi. Ikkinchi tomondan, ―jam-
g‘arish‖ tushunchasi investitsion sarflar doirasidan chiqib ketadi, chunki u faqat 
asosiy kapitalning emas, balki aylanma kapitalning, shuningdek, ehtiyot zahira-
larining kengayishini ham anglatadi.