Buxoro davlat pedagogika instituti ro‘yхаtga olindi: №2023- yil “ ” “tаsdiqlаymаn”

 
9 – MA’RUZA
MAVZU: ATMOSFERANING SUV REJIMI. BUG‘LANISH, HAVO NAMLIGI 
VA YOG‘INGARCHILIK HOSIL BO‘LISH JARAYONI. 
Reja: 
1. Atmosferadagi suv bug‘i. 
2. Havoning namligi. 
3. Havoning namligini o‘lchash. 
Okeanlar, dengizlar, ko‘llar va daryolar sirtidan uzluksiz ravishda suv 
bug‘lanib turadi. Shuning uchun Yer atmosferasida har doim ham suv bug‘lari 
mavjuddir. Bir yil davomida Yer atmosferasiga bug‘lanuvchi suv miqdori 
tonna
14
10
25
,
4

ga yaqin bo‘lib, uning 
4
1
ga yaqin qismi quruqlikka yog‘ingarchilik 
sifatida tushadi. Albatta, suv bug‘lari havoning barcha nuqtalarida bir xil miqdorda 
bo‘lmaydi. Okean va dengizlar yaqinida qit`a ichidagiga nisbatan havo namroqdir. Yer 
atmosferasining turli qismlaridagi suv bug‘lari miqdorini xarakterlovchi kattalik 
havoning namligi deyiladi. 
Havoning namligini miqdoriy baholash uchun absolyut va nisbiy namliklardan 
foydalaniladi. 

---

43 
Havoning absolyut namligi unda mavjud bo‘lgan suv bug‘larining zichligi 
bilan yoki suv bug‘ining bosimi orqali o‘lchanadi. 
Berilgan haroratda absolyut namlik havoni to‘yintirish uchun zarur bo‘lgan suv 
bug‘i zichligining qancha qismini tashkil etganligini foiz hisobida ifodalovchi kattalik 
havoning nisbiy namligi deyiladi: 
%
100


t
a



 (1) 
a

- absolyut namlik 
t

- to‘yingan bug‘ zichligi. 
Berilgan haroratda absolyut namlik havoni to‘yintirish uchun zarur bo‘lgan suv 
bug‘i bosimining qancha qismini tashkil etishini foiz hisobida ifodalovchi kattalik 
havoning nisbiy namligi deb ataladi: 
%
100


t
a
p
p

 (2) 


havoning nisbiy namligi 

a
p
absolyut namlik 

t
p
to‘yingan bug‘ bosimi 
Sovish jarayonida havoning suv bug‘lari bilan to‘yinish ro‘y bergan harorat