Buxoro davlat pedagogika instituti ro‘yхаtga olindi: №2023- yil “ ” “tаsdiqlаymаn”

Vin qonuni. 
Muvozanatli issiqlik nurlanishi energiyasining to‘lqin uzunliklar 
bo‘yicha taqsimlanishini nemis fizigi V.Vin 1893-yilda nazariy jihatdan o‘rgandi. Vin 
o‘z izlanishlari natijalari asosida quyidagi xulosaga keldi: absolyut qora jism issiqlik 
nurlanishi energiyasining to‘lqin uzunliklar bo‘yicha taqsimlanishi zichligida 
maksimum bo‘lib, bu maksimum λ
max
to‘lqin uzunligiga to‘g‘ri keladi va quyidagi 
munosabat orqali aniqlanadi. 
max
×T = b 
(1.9) 
(1.9) formulada λ
max
– absolyut qora jism nurlanishi energiyasining maksimumidagi 
to‘lqin uzunligidir. T – absolyut qora jismning absolyut temperaturasi, b – o‘zgarmas 
kattalik bo‘lib, Vin doimiyligi deyiladi, b ning tajribalar asosida aniqlangan qiymati 
b=2,9×10
–3
 m×K. (1.9) formuladan ko‘rinadiki, qora jismning temperaturasi – T qancha 
yuqori bo‘lsa, λ
max
shuncha kichikroq qiymatga ega bo‘ladi. Vin qonuni siljish qonuni 
ham deyiladi. (1.9) formula orqali ifodalangan qonun Vin qonuni bo‘lib, tajribalarda 
tasdiqlangan. Vin qonunini yana quyidagicha ta’riflash mumkin: absolyut qora jism 
nurlanish spektrida maksimal energiyaga to‘g‘ri keladigan to‘lqin uzunligi absolyut 
temperaturaga teskari proporsionaldir. 
Vin qonuni asosida qizigan jismlarning (metallar, erituvchi pechlar, atom 
portlashidan hosil bo‘ladigan bulutlar va boshq.) spektriga karab ularning 
temperaturasini aniqlashning optik pirometriya usuli ishlab chiqilgan. Shu usuldan 
foydalanib birinchi marta Quyosh sirti temperaturasi o‘lchangan. Yer sirtiga keladigan 
Quyosh nurlari energiyasining maksimumi to‘lqin uzunligi λ
max
=0,47 mkm bo‘lgan 
ko‘zga ko‘rinadigan sohaga to‘g‘ri keladi. Vin qonuniga asosan Quyosh sirtining 
absolyut temperaturasi quyidagi formula asosida hisoblab topilgan: 

---

39