Shaxs-son
qo‘shimchalarini
olib,
tuslana
oladigan
sifatdoshlar:
1. –gan(-kan, -qan) : yoz/gan/man(-san), ko‘ch/ganman(-miz),
ek/kan/san, buk/kan, chiq/qan.
❖ Eslatma! Sifatdoshning mazkur shakli tuslanib uzoq o‘tgan
zamon fe’l shaklini hosil qiladi: Men 1992-yil da tug’il/gan/man.
2. –r/-ar : ishla+r, qatna+r, oq+ar
❖ Eslatma! Sifatdoshning mazkur shakli to‘g‘ridan to‘g‘ri
shaxs-son qo‘shimchasini qabul qilsa, kelasi zamon gumon fe’lini
hosil qiladi: borarman, aytmassan
3. –adigan/ -ydigan: kel/adigan, ishla/ydigan, qatna/ydigan.
❖ Eslatma! Sifatdoshning bu shakli shaxs-son qo‘shimchasini
to‘g’ridan to‘g‘ri qabul qilsa (qilmasa ham), kelasi zamon maqsad
fe’lini hosil qiladi: M.: Buvimnikiga bor/adigan/miz.
4. –yotgan/ -ayotgan: sayra/yotgan qush, mudra/yotgan bola,
yashna/yotgan yurt.
❖ Eslatma! Sifatdoshning bu shakli hozirgi zamonni ifodalaydi.
“edi” to‘liqsiz fe’li bilan kelsa, o‘tgan zamonni ifodalaydi.
5. –ajak/ -yajak: bo‘l/ajak talaba, o‘ti/lajak mavzu.
161
❖ Eslatma! Sifatdoshning bu shakli to‘g‘ridan to‘g‘ri hamda
tuslanib kelasi zamon maqsad fe’lini ifodalaydi. M.: Men, albatta,
o‘qishga kirajakman.
6. –vchi/ -uvchi: bor/uvchi, ishlo/vchi.
❖ Yodda
tuting!
–vchi/
-uvchi
shaklidagi
sifatdosh
qo‘shimchasidan shaxs va termin oti yasovchi –vchi/ -uvchi ot
yasovchisi o‘sib chiqqan. M.: oʻqu/vchi, o‘qi/tuvchi, yoz/uvchi,
so/tuvchi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
