Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

orttirma nisbat: kuldirish, yedirish, so‘rattirmoq; 
majhul: qaytarilish, tozalanish, so‘ratilish. 
❖ Eslatma! A. Harakat nomi shaklidagi fe’llarda aniq nisbat
ifodalanmaydi, chunki aniq nisbatlar zamon, mayl, shaxs-son 
qo‘shimchalari vositasida ifodalanadi. 

---

159 
B. Birgalik nisbatdagi fe’l ham zamon, shaxs-son bilan birga
kelganligi uchun, qolaversa, harakat nomi qo‘shimchasi bilan (-
sh/ish) shakldoshligi uchun uni ifodalamaydi. 
5. Garchi harakat nomi fe’l shakli bo‘lsa-da, yakka holda 
mutlaqo shaxs-son qo‘shimchalarini qabul qilmaydi, ya’ni 
tuslanmaydi. 
6. Harakat nomi - ma bo‘lishsizlik ko‘rsatkichini qabul 
qilmaydi, chunki uning o‘zida inkor qo‘shimchasi bor. M.: O‘qish –
o‘qimaslik, so‘rash – so‘ramaslik. 
➢ 
Bilib oling! Harakat nomi koʻmakchi fe‘lli so‘z 
qo‘shilmasida doim ko‘makchi fe’l tarkibida qo‘shilib keladi. M.: 
yoza boshlash, sinab ko‘rish, aytib berish, takrorlab turish. 
 
Otga xos xususiyatlari: 
1. Otga xos ko‘plik, egalik, kelishik qo‘shimchasini qabul qiladi. M.: 
oʻqish/lar/im/dan xavotirlanmang, kulish/lar/ing chiroyli, ishlash/ga 
ketmoq, 
Demak, harakat nomi to‘g‘ridan to‘g‘ri turlanadi. 
2. Harakat nomi otning narsa buyum nima? so‘rog’ini qabul 
qiladi. 
Sintaktik vazifalari: 
1. Ega va ot kesim vazifasida keladi: M.: O‘qimoq – yuksalmoq. 
2. To‘ldiruvchi:M.:Vaqtni samarasiz tortishuvlarga sarflamaylik.
3. Qaratqichli-aniqlovchi: M.:O‘qishning erta-kechi boʻlmaydi. 
➢ Bilib olishingiz shart! Gapda harakat nomi o‘ziga tobe so‘zlar