Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

 
Tuslanmaydigan sifatdosh qo‘shimchalari: 
1. –gusi(-g‘usi): bo‘l/g‘usi talaba (kelasi zamon). 
2.  –g‘lik: yasat/ig‘lik uy, o‘ro/g‘lik qog‘oz. 
3. –rlik:  aytarlik gap. 
4.  –gur(-kur/-qur): bo‘lmag‘ur gap, soqoling to‘kilgur chol, yer 
yutgur dushman. 
5.  –gulik: arzi/gulik ish, ko‘rgulik kino. 
❖ Eslatma! Ba’zan gapda sifatdosh o‘ziga tobe so‘zlar bilan 
birgalikda kengaygan sifatdoshli birikmani tashkil etadi va bitta 
so‘roqqa javob bo‘lib, bitta gap bo‘lagi vazifasida keladi. M.: 
Sochlari mayda o‘rilgan, jamalak taqqan qizcha sahnaga chiqib 
keldi.  
 
Ravishdosh 
 

Fe’lning ravishga xoslangan shaklidir. 
Ravishdoshlar harakatning belgisini bildirishi bilan ravishga 
o‘xshaydi. M.: tez keldi – shoshilib keldi, ruhan qiynaldi – ezilib 
yuribdi. 
Ravishdosh ham ravish kabi fe’lga bog‘lanib harakat-holat 
belgisini bildiradi. 
1. Fe’l kabi harakatni (yugurgach, qatnab), holatni (qiynalib)  
ifodalaydi. 
2. O‘timli-o‘timsiz bo‘la oladi. 
3. Barcha nisbatlarni o‘zida ifodalay oladi: aniq nisbat: kelibdi, 
aytibdi; o‘zlik nisbat: tayyorlanibdi, cho‘milgach; birgalik 
nisbat:  kelishibdi; orttirma nisbat: so‘ratgach, uyaltirib. 
4.  Ravishdoshlar bo‘lishli-bo‘lishsizlik xususiyatiga ega: M.: 
kelgach -kelmagach, so‘raguncha – so‘ramaguncha. 

---

162 
❖ 
ESLATMA
! 
-b/-ib ravishdoshning inkori -may/-masdan: bil/ib-
bil/may, qara/b-
qara/masdan, so‘ra/b – so‘ra/masdan

❖ 
Ta’kidlash lozimki, -gani, -kani, -qani  shaklidagi ravishdosh shakli