Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

Leksik-semantik usuli bilan ko‘p ma’noli ravishlarning keyingi 
ma’nolari hosil bo‘lgan. M.: sekin yurmoq – sekin (ya’ni past ovozda) 
gapirmoq, tez-tez qadam tashlamoq – tez-tez(ya’ni ko‘p vaqt 
oralatmay) borib turmoq.
Fonetik usul bilan hosil bo‘lgan ravishga “yayov” so‘zini misol 
qilib keltirish mumkin. U “oyoq” so‘zining o‘zgargan shakli bo‘lib, 
shu shaklda ravishga aylangan. “Yangi” ravishi urg‘uni o‘zgartirish 
(fonetik usul) va sifatdan ko‘chib o‘tish (konversiya) yo‘li bilan hosil 
bo‘lgan.
Affiksatsiya usuli bilan quyidagi so‘z turkumlaridan ravish 
yasalishi mumkin: 
1. Otdan : do‘st/ona, majbur/an, ruh/an, be/ixtiyor. 
2. Sifatdan : yaxshi/lab, mard/ona, tirik/lay. 
3. Sondan :  bitta+/lab. 
4. Olmoshdan : o‘z +icha, butun/lay, yalpisicha. 
5. Fe’ldan : uyalgan/simon, erkalangan/simon, to‘xtov/siz. 
6. Ravishdan : ko‘p+lab, ko‘p/incha, hozir/cha, keyin/cha. 
7. Modal so‘zlardan: kerag/icha, bori/icha. 
 
Ravish yasovchi affikslar
 
-a: taqlid soʻzdan – shartta, taqqa, guppa; 
- an: otdan – fikran, xayolan, tasodifan, vijdonan, taxminan,
ruhan;
sifatdan – qat’iyan ; 
modal ma’noli so‘zdan – majburan ; 
- bar: otdan – barvaqt ; 

---

178 
- be: otdan–bevosita, bedarak, beijozat, beixtiyor, bemalol, betinim,
bevaqt;
- dek//-day: otdan – yashinday, o‘qdek; 
sifatdan – avvalgiday, doimgidek; 
fe’ldan – o‘lgudek, toqatsizlangandek; 
- iga // -siga: otdan – nomiga, surunkasiga, qatorasiga; 
sifatdan – uzunasiga, ko‘ndalangiga, tikkasiga,
rostakamiga, chinakkamiga, baravariga;