Buyuk britaniyaning

Buyuk Britaniyada migratsiya jarayonining ko’lami.
Tanqidchilar an’anasiga ko’ra ma’lumotli va mutahasis odamlar savdo va ishlab 
chiqarishda ishlashga bormayotganligi sababli, Buyuk Britaniya iqtisodiyoti madaniy 
faktorlardan zarar koryapti, deb ta’kidlashmoqda. Buning natijasida Buyuk Britaniya 
ishchi kuchining mehant samaradorligi pastligidan iqtisodiyotning ishlab chiqarish 
sektoriga oz miqdorda mabag’ sarflayotganligidan, boshqaruv personalining zaifligi va 
muttahasisligidan, xamda fan va texnika rivojlanishiga kam mablag’ sarflayotganligidan 

---

15
boshqa davlatlardan ancha orqada. Bu esa ishchi kuchini jalb qilish Buyik Britaniya 
ishlab chiqarishini rivojlanishini bildiradi. 
Keyingi 10 yillikda Buyuk Britaniya ishchi kuchi va mutahasislarning oqimi 
uchun mahnat bozorini keng ochdi. Buyuk Britaniyada har yili xorijiy talabalar yashash 
uchun va ovqatlanish uchun 3 mlrd funtdan ortiq sarflashadi. Hozirda Buyuk Britaniya 
maktablarida 11 mingga yaqin xorijiy o’quvchilar ishlaydi. Tibbiyot va boshqa jamoat 
korxonalarida yuqori malakali xorijiy mutahasislar ishlamaganda bundan yuqori 
natijalarga erishmagan bo’lar edi. Shuning uchun keyingi yillarda migratsiya masalasi 
kun tartibida turibdi. Buyuk Britaniyaning tub aholisining bu masalasi yuzasidan tutgan 
o’rnini tushunish oson. Ular hukumatdan yuzaga kelayotgan sharoitga javoban chora 
ko’rishni kutishyapti. Ulat migratsiya jarayonini davlat qattiq nazorat ostiga 
olgandagina, qabul qilishga tayyolar. Moliya vazirligining hisobotlariga ko’ra, agar 
migratsiya jarayoni to’xtatilsa davlatning iqtisodiy o’sishi keyingi 2 yil mobaynida 0.5 
% ga kamayadi. Agar davlat tushimi kamaysa, ijtimoiy muhtojlarga ajratiladigan 
mablag’larning kamayishiga va shaxsiy va oila turmush tarzining pasayishiga olib 
keladi. Buyuk Britaniya uning hududida ishlash yashash va o’qish uchun saralangan 
holda ruxsat ololmadi.
Bundan ancha ko’p chet el fuqarolari uchishga qo’yilmasdan aeroportlarda ushlab 
qolindi. Evropa Ittifoqi tarkibiga kirmaydigan davlatlar o’rtasida Buyuk Britaniyada 
past malakali ishchilar soni ancha kam. Masalan, xorijiy ishchi kuchi Buyuk 
Britaniyada 8 % ni, AQSh da 15 %, Avstraliyada 25 % ni tashkil qiladi. Ichki ishlar 
vazirligining ma’lumoticha Buyuk Britaniyada 570 minggacha yaqin noqonuniy 
immigrant yashaydi, 2001 yili tahminan 430 mingga kishi yashar edi, Bu Birlashgan 
Qirollik aholisining 0.7 % ini tashkil qiladi. Buyuk Britaniyada ko’chib ketish jarayoni 
ham rivojlangan. Bitta Yangi Zenlandiyaning o’zida 200 mingga yaqin britaniyaliklar 
yashaydi. Avstraliya uchun Buyuk Britaniya asosiy malakali ishchi kuchi bilan 
ta’minlovchi bo’lib qoladi. 1999 yili migratsiya darajasi 1000 yashovchiga 1.11 ni 
tashkil qildi. Aholining migratsiyasi Buyuk Britaniya iqtisodiyotining muvaffaqiyatli 
rivojlanishining asosiy sababi hisoblanadi, migratsiya ko’rsatkichlari umumevropa 
darajasidan oshib ketmaydi va hukumat uning hududida yashovchilar va ishlovchilar 

---

16
masalasiga alohida yondashadi. Kelgusida hukumat cheklovchi qonunlar qabul qilsada, 
migratsiya oqimi 7 % dan oshib ketmaydi.