D tashmuxamedova

G‘aznachilik tizimi nazorati – byudjetdan mablag‘ oluvchilarning 
majburiyatini ijroga qabul qiladi va keyin taqdim qilingan mahsulotlar va 
ko‘rsatilgan xizmatlar uchun g‘aznachilik ularning nomidan va ularning 
topshirig‘iga asosan vakolatni o‘ziga oladi va byudjet mablag‘larining maqsadli 
ishlatilishini ta’minlash asosida to‘lovni amalga oshirish maqsadida byudjetdan 
mablag‘ oluvchilarning xo‘jalik shartnomalarini majburan ro‘yxatdan o‘tkazadi va 
narxlar monitoringini, byudjet me’yorlariga rioya qilinishini dastlabki va joriy 
nazoratini amalga oshiradi.
Dastlabki moliyaviy nazorat moddiy va moliyaviy resurslarni samarasiz 
ishlatilishining oldini olishga xizmat qilib, bu nazoratni amalga oshirish jarayonida 
qo‘shimcha mablag‘larni jalb qilish imkoniyatlari, ko‘zda tutilgan xarajatlarning 
asoslanmaganligini 
aniqlash 
mumkin. 
Nazoratning 
bu 
shaklida 
xo‘jalik 
operatsiyalarining moliyaviy yoki byudjet yilining boshlanishidan oldinroq qonunlar va 
me’yoriy hujjatlar talablarini buzilishini oldi olinadi
106
. 
105
O‘bekiston Respublikasi Byudet kodeksining 176-moddasi asosida.
106
Vahobov A. V., Malikov T.S. Moliya: Darslik. T.: Noshir, 2012. 712 b.

---

317 
 
3-rasm. O‘tkazilish vaqti bo‘yicha moliyaviy nazoratning shakllari 
Byudjet moliyaviy nazoratining maxsus uslublari: doimiy monitoring-
kuzatuv, markazlashgan topshiriqlar bo‘yicha tekshirish, xarajatlar smetasining 
ijrosi yuzasidan hujjatli taftish, xo‘jalik faoliyati tahlili singari usublarga bo‘linadi. 
Oraliq vazifalarni bajarish uchun muqobil tekshirish, pul mablag‘lari va moddiy 
boyliklarni ro‘yxatga olish, miqdor hisobni tiklash va boshqalardan foydalaniladi.
G‘aznachilik tizimiga o‘tishgacha bo‘lgan davrda byudjet ijrosi jarayoni 2 
bosqichni o‘z ichiga oladi: byudjet tushumlarini taqsimlash va byudjet 
mablag‘larini davlat byudjeti mablag‘larini oluvchilar hisobraqamlariga o‘tkazish. 
Davlat byudjeti mablag‘larining keyingi taqdiri butunlay foydalanuvchilarning 
ixtiyoriga bog‘liq. Davlat byudjeti mablag‘laridan samarali va oqilona foydalanilishini 
esa buxgalteriya hisoboti orqali tekshirish mumkin.