Ádebiyàt -klàss ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan ekinshi bàsılım NÓkis «bilim» 2017 kbk 83. Qàr m-22 uok

Amanattı saqlaw haqqında
Áy, perzent, saǵan bir adam amanat tapsırsa, múmkin 
bolǵanınsha onı qabıl etpegil, sebebi amanattı qabıl 

---

150
etiw júdá qıyın isdur. Amanattıń apatı úsh túrlidur: ya 
amanattı iyesine aman tapsırasań. Adamgershiliktiń hám 
mártliktiń jolı sonday: amanattı qabıl etpe, eger qabıl 
etseń, jaqsı saqlaǵıl, sonda iyesine aman tapsırasań.
Hikaya: Men bılay esitkenmen: Bir adam túnde, sáhár 
waqtında úyinen shıǵıp, monshaǵa barmaqshı boldı. Óz 
doslarınıń birine: «Meniń menen joldas bolıp monshaǵa 
júr!» – dedi. Ol ayttı: «Seniń menen baramandaǵı biraq 
monshaǵa túspeymen, sebebi meniń bir zárúr jumısım 
bar». Ol adam joldası menen monshaǵa ketti. Eki jol 
ayrılısqan jerge barǵanda joldası monshaǵa barıwshı 
dostına bildirmesten basqa jol menen ketti. Joldası jalǵız 
ózi monshaǵa kete berdi hám dostım menen kiyatırman 
dep oylap kele berdi. Tosattan bir urı ol adamnıń izinen 
bara berdi, ol bolsa bunı dostım dep oyladı. Onıń 
qoynında júz tillası bar edi. Monshanıń esiginiń qasında 
tillanı qoynınan shıǵarıp, tún qarańǵısında tanımay jańaǵı 
urıǵa berdi hám bılay dedi: «Áy biradar, men monshaǵa 
túsip shıqqansha bul tilla sende tursın, monshadan 
shıqqannan keyin maǵan tapsırasań!» Urı tillanı alıp, sol 
jerde otırdı. Ol kisi monshadan shıǵıp, kiyimlerin kiyip 
kete berdi. Urı onıń keyninen shaqırıp ayttı: «Áy márt, 
kel mennen altınlarıńdı al. Búgin men seniń amanatıńdı 
saqlap óz jumısımnan qaldım». Ol adam ayttı: «Sen 
kimseń, bul altın qanday altın?» Urı ayttı: «Men bir 
urıman, bul altın seniń maǵan tapsırǵan altınıń».
Ol adam bılay dedi: «Eger sen urı bolsań, ne ushın 
bul altınlardı alıp ketpediń. Urı ayttı: «Eger mıń tilla 
bolsa da, oylap otırmay-aq alıp ketken bolar edim, biraq 
sen bul altındı maǵan amanatqa tapsırǵan ediń. Amanatqa 
qıyanet etiw mártlikten emes».
Bolar, áy balam, amanattı qabıl etip alıp iyesine tapsır-
ǵanıńsha sen kóp azap shegeseń. Amanat iyesi sennen 
heshwaqta minnetdar bolmaydı hám «tapsırǵan nársemdi 
aldım, oǵan ne zıyan bolıptı» dep qoyadı. Seniń shekken 
azap-aqıretleriń bosqa ketedi. Eger amanatqa bir apat tiyip 
joq bolsa, seniń sózińe heshkim isenbeydi hám sen xalıq-

---

151
tıń ortasında qıyanetshi degen at penen belgili bolasań. 
Eger moynıńa almasań, sennen jábir-zorlıq penen óndirip 
aladı. Sonnan keyin saǵan heshkim isenim menen qara-
maydı.
Sen birewge amanat bergiń kelse, zatıńdı jasırıp ber-
megil, eki ádil gúwanıń aldında bergil. Ne berseń de, 
qazınıń xatın alıp bergil, sebebi sen keyin qazınıń aldına 
barıwdan qutılasań. Eger qazınıń aldına barsań ázzi, tó-
men bolma, biraq hasla ant ishpegil, ant ishiw menen 
ataqqa shıqpaǵıl.
Zárúr bolǵan waqıtta ant ishseń qabıl boladı. Sońıraq 
bay hám durısshıl bolsań da, ózińdı dárwishler qatarına 
esaplap, kishipeyil bolǵıl, sebebi jaman atqa iye bolıwdıń, 
ótiriktiń sońı — jarlılıq — gádalıqdur.
Amanatqa qıyanet qılmaǵıl. Eger durıs sózli bolsań, 
hámme baylıq durıs sózli adamǵa tiyislidur. Birewden 
aldanbawǵa háreket et hám birewdi aldawdı qattı awır 
gúna dep bil.