Deutsche crammatik in übungen

Биринчи машқ назорат — с и н о в м а ш қ сапалади. Бу м а ш қ
орқали ўқитувч и та л а б а н и и г (ёки талаба ўзими-ў зи) назари й
материал (гра м м ат и к қоида)пи қай дараж ада туш ун ган и н и ва 
ўзл а ш т и р га и и н и дарров пайқаб олади. Назорат — с и н о в м а ш қ -
нинг саволларига яхши жавоб берган талаба қолган м а ш к ^ а р н и
қий м а лм ас да н бажара олади.
Учинчи қисм (Abschnitt 3, G ru p p c n arb eit)ra киргап м а ш қ л а р
асосан ёзм а нутқни ўстириш ва т а к о м и л л а ш т и р и ш г а мўлж ал- 
лапган. Улар саволларга жавоб б е ри ш , қавсни о ч и ш , н уқталар 
ўрнига те гиш ли сўз ва қ ўш им ч аларни қўйиш, тусланиш ёки тур- 
л а н и ш и и давом эттириш характерига эга. М аш қлардан б и р и н и
ўзбек т и л и д ан нсм ис тилига т а р ж и м а қилиш машқи т а ш к и л эта- 
ди. Ўқитувчи бу м а ш қ орқали т а л а б а н и н г қоидани қандай ту- 
ш у и гаи и н и ва қай даражада амалда қўллай о л и ш и н и н азорат 
қиладн.
Тўртикчи қисм — м у с г а қ и л л а б о р а т о р и я ( A b s c h n i t t 4, 
Selbständige Luborarbeit) иши саналади. М уа ллиф бу қ и с м н и яиги 
дастурда та л а б а л а р н и н г м устақил иш л аш л ар и га катга эъ ти б о р
бе ри л га н л и ги н и инобатга олиб киритди. Ундаги топширик^пар 
т а л а б а л а р и и и г м устақил и ш л а ш л а р и г а м ўлж алланга н бўлиб, 
уларни т е х н и к а воситалари ёрдамида лаб о р ат о р и я иши с и ф а т и -
да б а ж а р и ш кўзда тутилгаи. Ҳар бир лаб о р ат о р и я иш и 3—5 т о п - 
ш и р и қ (Aufgabc)Äan иборат. Талабалар бу т о п ш и р и қ л а р н и д арс- 
да н т а ш қ а р и пайтларда техника воситалари хоиалари (ТВХ)да 
мустақил б а ж а р и ш л ар и зарур. Бу т о п ш и р и қ л а р н и н г ҳаммаси ҳам 
у ёки бу г р ам м а ти к мавзу учун я к ун ловчи характерга эга. Чумки 
талаба шу и ш дан сўнг, бу мавзуга қ ай та м урожаат этм ай д и . 
Ш у н и н г учун ҳам талабаларга ўз жавобларими магиит л е п т аси
ёки ком п ь ю терга ёзиш ва упи т е к ш и р и ш учун ўқитувчига бе- 
риш т а вси я этилади.

---

Д а р с л и к д а г и м а ш қ л а р и и п г д е яр л и ҳам м ас ид а т а л а б а н и н г
б а ж а р и ш и н и ен г и л л а ш т и р и ш учун нам уналар берилди. Наму- 
налар машк,ларни тўғри тушуииш ва т е зр о қ бажариш учун им - 
кон беради. М а ш қ л а р н и н г ҳаммаси осонд ан мураккабга та м о - 
йили асосида тузилган ва ж ой ла ш ти ри лга н . Улар б и р - б и р и и и
тўлдириб боради. Ш у н и н г учун ҳам уларии берилган тартибга 
кўра баж ариш т а вси я этилади. Д арслнкд аги грам матик м атери- 
аллар аввало ўти л и ш и , ўзлаш т ирилиш и ва за рурийлиги асосида 
та н лан и б тузилган, иккинчидан. уларнииг ўрта мактабда ўтил- 
ганлиги ва т а к р о р л а н и ш хусусиятига эга эканлиги ҳисобга олин- 
ган, учинчидан, талабаларга маълум дараж ада та н и ш бўлганли- 
ги сабабли, б и р и н ч и д а р с н и н г ўзидаёқ оғзак и нутқми ўстириш 
учун асос бўлиб хи зм ат қи ли ш и кераклиги эътиборга олинган.
Д а р с л и к к а 15 н азорат иш мавзулари ҳам киритилган. М аъ- 
лум ф а м м а т и к мавзулар ўтиб бўлпнгач, ўқитувчиларга улар бўйи- 
ча иазорат и ш и ўтказиш тавсия этилади. Бундап кутилган мақ- 
сад, та л а б а л а р н и н г ўтилган грам матик м атериалпи амалиётга 
қай даражада та д б и қ эта о л и ш и и и би ли ш , нечоғлик тушунга- 
нини ва ў зл а ш т и р га н и н и аник,лаш ва ниҳоят шу асосда рейтииг 
балларини ч и қ а р и ш д и р .
Т а л а б а л а р н и н г м у с т а қ и л и ш л а ш л а р и н и я х ш и р о қ йўлга 
қўйиш, у л а р н и н г шу соҳадагн та ш аб б у с ко р л и ги н и яна да о ш и - 
риш м ақсадида д а р сл и к д а н иазорат усули орқали ф о й д ал ан и ш
тавсия этилади. Ч унк и бу усул ф ақат ай ри м ҳолларда, яъ н и та- 
лаба у ёки бу г р ам м а ти к мавзуии яхши туш упм аган такд ирдаги- 
на, ўқитувчига уни туш унтириб бериш учун мурожаат эт и ш н и
тавсия этади. Б о ш қ а пайтда эса талабалар м ате ри алн и мустақил 
иш лаш йўли б и л а н ў злаш тириш лари керак. Ўқитувчи эса ф а қ а т
назорат қилади. Ш ун д ай қилиб. талаба аудиторияда ўқитувчига 
нисбатан ф а ол и ш лайд и, кўп ва тез ҳаракат қилади, нем ис ти- 
лида равон ва кўп сўзлашга интилади.

---