Dilmurod Quronov adabiyot nazariyasi asoslari

Tayanch tushunchalar:
poetik ieksika, poetik sintaksis, evfoniya; nutqning semantik 
xususiyatlari, intonatsion-sintaktik qurilishi; leksik-frazeologik vo- 
sitalar, nutqiy semantika, intonatsion-sintaktik sath, fonetik sath, 
ritmik sath; so‘zning nominativ tasviriyligi, so'zning nominativ- 
usiubiy ifodaviyiigi, so‘z tanlash, so‘z tanlashda umumodatlanii- 
gan normadan og‘ish, davr ruhi, istorizmiar, arxaizmlar, jo y kolo- 
riti, diaiektizmlar, personaj nutqini individuaiiashtirish, jargonlar, 
argolar, varvarizmlar, vulgarizmlar, tasvir predmetiga munosa- 
batni ifodalash, sinonimlar.
Savol va topshiriqlar:
1. Nima uchun B.Tomashevskiy «stilistikani - tilshunoslikning 
badiiy nutqni o'rganuvchi sohasini poetikaga kirish» deb hi- 
soblaydi? Bu fikrga munosabatingiz qanday? Badiiy nutq qu- 
rilishiga oid ilmiy qarashlardagi farqli va mushtarak nuqtalarni 
tavsiflab bering.
2. Badiiy nutqda «so'zning nominativ-tasviriy ma’nosi aktualla- 
shadi» degan fikrni qanday tushunasiz? Nima uchun badiiy 
nutq tarkibida so'z o'zining asliga qaytadi deb hisoblanadi?
3. So'zdagi tasvir imkoniyatlarining voqelanish darajasi nima- 
larga bog'liq deb o'ylaysiz? So'z bilan tasvirlash jarayonidagi 
eng muhim deb qaysi amallarni ko'rsatish mumkin? So'z bilan 
chizilgan manzara kompozitsiyasi bilan matn kompozitsiya- 
sining munosabatini, ularning bir-biriga bog'liq ekanini konk­
ret misol yordamida izohlab bering.
4. So'z qo'ilashda umumodatlanilgan normadan og'ish bilan 
so'z qo'ilashda xatoga yo'l qo'yish orasidagi asosiy farq ni­
mada? So'z qo'llashdagi normadan og'ishda kuzatiluvchi ba- 
diiy-estetik maqsadlarni tavsiflang, ularning har biriga badiiy 
asarlardan misollar toping.
272

---

5. Personaj nutqini individuallashtiruvchi leksik vositalarni se- 
vimii adabiy qahramoningiz misolida tavsiflab bering. Ista- 
gan asarni oling-da, antipod personajlarni ta’riflashda muallif 
qo'llagan so'zlarni ikki ustunga yozib chiqing. Ayting-chi, agar 
aniq vazifani qo'yib o'qimaganingizda, bu farqlaming ham- 
masini ko'rarmidingiz?
Adabiyotlar:
1. БобоевТ., Бобоева 3. Бадиий санъатлар.-Тошкент, 2000.
2. Винокур Г.О. О языке художественной литературы. - М.,
1991.
3. Григорьев В. Поэтика слова. - М., 1979.
4. Йулдошев М. Бадиий матн лингвопоэтикаси. - Тошкент: 
Фан, 2008.
5. Квятковский А.К. Поэтический словарь. - М., 1966.
6. Лапасов Ж. Бадиий матн ва лисоний та^лил. - Тошкент: 
Укитувчи, 1995.
7. Умуркулов Б. Бадиий адабиётда суз. - Тошкент: Фан, 1993.
8. Крдиров П. Тил ва дил. - Тошкент, 2005.