Dilnavoz Yusupova

Irsoli masal 
 
Irsoli masal (arabcha «maqol kiritish») – she‘rda aytilayotgan fikrga mos tushuvchi 
biror maqolni keltirish orqali uni dalillash hamda ifoda ta‘sirchanligini oshirish. 
Lutfiyning «Ayoqingg‗a tushar har lahza gisu, Masaldurkim: «Charog‗ tubi qarong‗u» 
matla‘li g‗azali boshdan oxirigacha shu usul asosiga qurilgan.

Har kishikim birovga qozg‘oy choh, 
Tushgay ul choh aro o‘zi nogoh. 
(Navoiy) 
Mazmuni: 
Kimki birovga choh qazisa, unga o‗zi tushadi.

Ko‘zum yoshig‘a nazar qil, ko‘ngul bo‘lur ravshan,

---

83 
Ey sarvinoz, oqar suvg‘a qilsa nazzora.
(Sakkokiy)
 
Mazmuni: 
Ko‗zimning yoshiga, ey sarvinoz, bir nazar qil, axir, oqar suvga nazar tashlansa, 
ko‗ngil ravshan bo‗ladi-ku! 
Irsoli masal: shoir xalq orasida yuradigan oqar suvga qarasang, ko‘ngling 
ravshan bo‘ladi degan naqlni keltirish orqali o‘z fikrining ta’sirchanligiga erishyapti.

Vaysiy jahondin o‘tti, murodig‘a yetmadi,
To‘ymoqqa rasm yo‘qdur qorin suygan oshga.
(Uvaysiy) 
Mazmuni: 
Uvaysiy jahondan o‗tib murodiga yetolmadi, chunki inson o‗zi yoqtirgan taomga sira 
to‗ymaydi.
Irsoli masal: shoira murodiga yetolmaganligini qorin suygan oshiga to‘ymas 
maqoli orqali ifodalayapti.
Laff va nashr 
Laff va nashr (arabcha «yig‘ish va yoyish») – bunda shoir biror narsa yoxud 
hodisani oldin sanaydi, so‗ng shu tartibda ularga tegishli o‗xshatishlarni tizib chiqadi.

Qoshing, erning, yuzung, ey rashki rizvon, 
Hilol-u kavsar-u bog‘i jinondur.
 
 
 
(Lutfiy) 
Mazmuni: 
Ey go‗zallikda jannatning ham rashkini keltiruvchi yor, sening qoshing, labing va 

---

84 
yuzing oy, buloq va jannat bog‗i kabidir.
Laff va nashr:
