Dinshunoslik faniga kirish

Моликия мазҳаби асосчиси баҳс ва мунозараларда қатнашмаган. Унингча, “илм – хўрозлар ва қўчқорлар орасидаги уруш эмас”.

• Моликия мазҳаби асосчиси баҳс ва мунозараларда қатнашмаган. Унингча, “илм – хўрозлар ва қўчқорлар орасидаги уруш эмас”.
• Мазкур мазҳаб бўйича Қуръон ва Ҳадис ҳуқуқ асослари сифатида тан олинади. Қуръон ва Ҳадис бир манба бўлиб, унга қўшимча тарзда Мадина жамоасининг умумий тажрибаси қўшилади.
• Бирор масалани ҳал қилишда бирор бир ечим топилмаса, манфаат йўлида мустақил фикрга мурожаат этиш мумкин, аммо бу фикр умум жамоа манфаати ва Қуръон ҳамда Ҳадисларга зид бўлмаслиги ва шариат аҳкомларига мос келиши таъкидланади. Қиёсни қўллашда анча чекловлар мавжуд.
• Ҳозирги даврда Моликия мазҳаби Тунис, Жазоир, Марокаш, Ливия ва бошқа мамлакатларда тарқалган бўлиб, суннийликдаги мусулмонларнинг 17 фоизини ташкил этади.

Ҳанбалия мазҳаби. Мазкур мазҳаб тарафдорлари авваллари фақат Қуръон ва Суннага таяниб, шаръий ҳукмлар чиқарсалар, кейинроқ қиёс ва ижмоъни қўллашда фақат Муҳаммаднинг сафдошлари бўлмиш саҳобаларнинг ҳамжиҳатлигидан келиб чиққан ҳукмларнигина инобатга олганлар. Бунда улар тобеъийларнинг ҳам, улардан кейинги эътиборли диний арбобларнинг ҳам фикрларини тан олмас эдилар. Қуръон ва ҳадислардан эса ҳеч қандай далил тополмаган тақдирда ноилож қиёсга мурожаат этардилар..

• Ҳанбалия мазҳаби. Мазкур мазҳаб тарафдорлари авваллари фақат Қуръон ва Суннага таяниб, шаръий ҳукмлар чиқарсалар, кейинроқ қиёс ва ижмоъни қўллашда фақат Муҳаммаднинг сафдошлари бўлмиш саҳобаларнинг ҳамжиҳатлигидан келиб чиққан ҳукмларнигина инобатга олганлар. Бунда улар тобеъийларнинг ҳам, улардан кейинги эътиборли диний арбобларнинг ҳам фикрларини тан олмас эдилар. Қуръон ва ҳадислардан эса ҳеч қандай далил тополмаган тақдирда ноилож қиёсга мурожаат этардилар..
• Бу мазҳаб диний масалаларда ҳеч қандай эркин фикрни тан олмай, шариат қонун ва маросимларини ижро этишда ўта жиддийлик кўрсатувчи диннинг ўтакетган фидойилари эдилар.
• Уларнинг расмиятчилиги, ўтакетган мутаассиблиги, жонли тарихий ҳақиқатдан ўзоқ турган қарашлари, ижтимоий ҳаёт ва турмуш тарзидаги ҳар қандай янгиликларга зид эканлиги сабабли бу мазҳаб Х11 асрларгача кенг тарқалмаган. Х асрда Эронда, Х1-ХУ асрларда Сурия ва Фаластинда Ҳанбалиянинг издошлари бўлган.
• XVIII асрга келиб, ибн Ҳанбал таълимоти ҳозирги Саудия Арабистонидаги Ваҳҳобийлалрнинг шаклланишига асос бўлган. У ерда Ҳанбалиянинг илк исломга хос қонунлари ҳозир ҳам амалда.