Диссертациянинг асосий мазмуни

Тадқиқотнинг мақсади. Асосий мақсад-Туркистон жадидлари давлат
ва ҳуқуқ ҳақидаги қарашларининг шаклланишига омил бўлган сиёсий-
ҳуқуқий ва ижтимоий шарт-шароит ҳамда вазиятлар, XIX аср охири XX аср 
бошларида Бухорода ижтимоий-сиёсий вазият ва жадидчилик ҳаракати 
вужудга келишининг давлат-ҳуқуқий, тарихий-гносеологик асослари: 
давлатчилик, ҳуқуқий тизим, қонунийлик, тартибот ва инсон
масалаларини 
тадқиқ этиш, инсон ҳуқуқи ва эркинликларининг устуворлиги жадидчиликни 
бош ғояси эканлигини, уларнинг Конституция ва қонунлар инсоннинг 
ҳуқуқий мақомини белгиловчи омиллар эканлигини кўрсатиш. Суд – ҳуқуқ
масалалари ҳақидаги жадидлар ғоялари ва уларнинг ҳозирги даврдаги 
аҳамиятини очиб беришга диққат қилинади, оила инсонни ҳуқуқий – 
маънавий шакллантирувчи муқаддас маскан эканлигига жадидлар эътибори 
ҳар томонлама чуқур ва кенг тадқиқ этилади. Шунингдек, жадид сиёсий 
партиялар дастурларидаги миллий – ҳудудий мухторият ва республика 
барпо этиш ҳақидаги ғоялар, ҳуқуқий давлат қуриш ғоялари ва уларнинг 
жадид партиялари дастурларидаги ифодаси, партиялар давлат қурилиши 
муаммолари ҳамда улар дастурларидаги сиёсий – ижтимоий ва маданий 
ислоҳотчилик ғоялари ёритиб берилади. Ниҳоят, миллий мустақил 
1
Исломов З.М. Давлат ва ҳуқуқ: умумназарий масалалари / Давлат назарияси. Т.: Адолат, 2000; Тошқулов Ж. 
Ўзбекистон халқлари сиёсий-ҳуқуқий фикрлари тарихидан. Т.: Ўзбекистон. 1996; Тошқулов Ж. Ислом давлат ҳуқуқи. 
Монография. Т: Ўзбекистон халқаро Ислом академияси. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Давлат ва ҳуқуқ 
институти. 2022 йил; Тошқулов Ж. Чор Россияси мустамлакачилиги даврида Ўзбекистон ҳудудида виждон эркинлиги ва 
диний ташкилотлар фаолиятини назорат қилиш ва чеклашнинг ташкилий-ҳуқуқий асослари. Монография. Т.: 
Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Давлат ва ҳуқуқ институти. 2022 йил; Саидов А. Х. Бурхониддин
Марғиноний - буюк ҳуқуқшунос. Т.: "Иқтисодиёт ва ҳуқуқ дунёси", 1997 йил; Саидов А., Султонов С. Ўзбекистон 
Республикаси Конституцияси ва инсон ҳуқуқлари. Т.: “Адолат”, 1998 йил; Саидов А., Жузжоний А. Шарқ ва инсон 
ҳуқуқлари: Тарихий-ҳуқуқий лавҳалар. Т.: “Ижтимоий фикр”, 1998 йил; Рустамбоев М. Жиноят ҳуқуқи. –Т.: Адолат 
2003. Зокиров И. Ўзбекистон Республикасининг фуқаролик ҳуқуқи. –Т.: Адолат. 1996; Таджиханов У., Саидов А. 
Ҳуқуқий маданият назарияси. Икки жилдлик. – Т.: Ўзбекистон Республикаси ИИВ Академияси. 1998;; 1996; Бобоев Ҳ., 
Ғофуров З. Ўзбекистон сиёсий ва маънавий-маърифий таълимотлар тараққиёти. –Т.: Янги аср авлоди. 2001; Азизов Н. 
ХХ асрнинг биринчи чорагида Туркистондаги сиёсий партиялар дастурларида давлат ва ҳуқуқ масалалари. /Масъул 
муҳаррир проф. Ж.Ў.Тошқулов. Т.: Ўзбекистон Республикаси ИИВ Академияси. 2016 йил; Муқимов З. Ўзбекистон 
давлати ва ҳуқуқи тарихи/ Энг қадимги даврдан ХХ асргача. I -қисм. Тарихий-ҳуқуқий тадқиқот. Самарқанд. Зарафшон 
нашриёти. 1998; Воҳидов Ш., Холиқова Р. Марказий Осиёдаги давлат бошқаруви тарихидан (XIX - XX аср бошлари 
).Т.:"Янги аср авлоди), 2006 йил ва ҳ.к.

---

11 
демократик давлат ғояси – жадид ҳуқуқий қарашларининг бош мезони 
эканлигини, ҳарбий қурилиш ва мудофаа тамойилларига жадид 
мутафаккирлар эътиборини, миллий бирлик ва ҳамкорлик ҳақидаги 
ғояларини, сиёсий рақобат давлат – ҳуқуқий муаммоларни ҳал қилувчи асос 
эканлигини ўрганиш, тараққийпарварларнинг бу борадаги қарашларини 
бугунги истиқлол талаблари, шартлари нуқтаи назаридан таҳлил қилиш.