Donni saqlash va qayta ishlash

Kerakli asboblar va materiallar:
Litrli purka torozi toshlari bilan donning asosiy namunalari.
Boshka don usimligi namunalari (tarik,javdar,arpa)5kg. xar qaysidan.

Nazorat savollari:

Donning natura og’irligi nima?

Don natura og’irligi qanday omillarga bog’lik?
Donning natura og’irligini aniqlashdan maqsad nima?
LABORATORIYA IShI №5


M a v z u: Donning shishasimonligini aniqlash.
1-chi. Diafanaskop yordamida donning oynasimonligini aniqlash.


Ishning maqsadi: Diafanaskop asbobi yordamida donning umumiy miqdoriga nisbatan foizda ifodalangan donning shaffofligini aniqlashni urganishidan iborat.
Ishning mazmuni: Donning oynasimonligi yoki shaffofligini tanlamasdan 100dona butun donna qulda ajratib olib diafanaskop asbobida aniqlash.


Ishning bajarilishi:
Donning oynasimonligi donning non yopish un bo’lish hossasini ifodalaydigan muhim sifat kursatkich hisoblanadi.
Donning oynasimonligi qulda yoki diafanaskop yordamida 2karra qayta aniqlanadi. Odatda donning shaffofligi umumiy shaffoflik deb atalib donning umumiy miqdoriga nisbatan foizda ifodalanadi.
Oynasimonlikni aniqlash uchun tozalangan dondan tanlamasdan 100dona butun don ajratiladi. Xar biri lezviya bilan kundalang kesimi buyicha kesiladi va quyidagi guruxlarning biriga a) Tuliq shishasimon;
b)yoki shishasimonlik ozgina yomon ifodalangan qushiladi.
Don kundalang kesimida unsimon qismining yuzasi 14ga teng bo’lishi kerak, sariq donlari yorqin ifodalangan don kesilmasdan tug’ridan tug’ri qisman oynasimon holatga o’tkaziladi.
Unsimon holatdagi donga tuliq unsimon holati yoki kundalang qismdagi 1G’4qism shaffof bo’lgan donlar kiritiladi.
3 gruppaga bo’lingan donlar sonidan ikki gruppaga talluqli bo’lgan donlar soni olinadi.
Uchinchi gruppadagi donlar miqdorini aniklash taxlil uchun olingan 100ta dondan birinchi ikki gruppaga mansub bo’lgan donlar yig’indisi hisoblanadi. Donning umumiy oynasimonligi 100ta. tanlamasdan olingan donga nisbatan foizda ifodalanadi. Umumiy oynasimonlikni aniqlash uchun tuliq shaffoflikka ega bo’lgan don foiz miqdoriga qisman shaffoflikka ega bo’lgan don foiz miqdorining yarmi qushiladi.
Diafanaskop yordamida shaffoflikni aniqlash uchun don diafanaskop (2)panjarasiga 50ta. miqdorda joylashtiriladi. Donli panjara asbob korpusining kesimi bor bulgan joyga joylanadi. Nur manbai panjara tagida bo’lishi lozim.
Linza esa panjara ustida bo’lib kattalashtirilgan ta’svir kuriladi. Shaffoflikka qisman shaffoflikka va unsimon donlar panjarada joylashgan donlarga qarab aniqlanadi. Shaffoflikka ega bo’lgan donlar yatroklikka ega bo’lib nurni qaytaradi.
Qisman shaffoflikka ega bo’lgan donlar yarim yaltiroklikka ega bo’lib unsimon donlar nur ta’sirida yaltiroklikka ega bo’lmaydi. Agar donda ikkilanish sezilsa bo’nday don kesib kuriladi.
Donning shaffofligi ikki qayta 50ta. donda aniqlanadi. Keyin umumiy shaffoflik aniqlanadi. Umumiy shaffoflikni aniqlashda ikki qayta aniqlangan natijalar orasidagi farq 5% dan oshmasligi lozim.