Duniyadaǵı tariyxıy processlerdiń, onıń ayrıqsha táreplerin yamasa basqıshların derektanıwsız úyreniw múmkin emes: dereklerdi toplaw, tańlaw hám sın pikir bıdırdıw tariyxıy bilimlerdiń tiykarı bolıp esaplanadı

Jerge qayır-saqawatlar.‹‹ Immunitet gúwalıqları›› menen jer uchastkaları hám patsha sıylıqları tıǵız baylanıslı bolıp, olar Áyyemgi Patshalıq dáwirinen baslap patshaǵa yamasa mámleketke ayırıqsha xızmet ushın ayırım xojalıqlarǵa hám mámleket xizmetkerlerine berilgen. Kórsetilgen dáwirde bunday jerler oraylıq hákimiyat tárepinen ‹‹patsha sıylıǵı›› retinde berilip, salıq hám baj tólemlerinen azat etilgen (bul Xett nızamlarınıń 47A-statiyasında sáwlelendirilgen). Biraq, keyinsheli jaǵday ózgeredi - bul taypadaǵı jerler, eger patshanıń ózi (yamasa saray) tárepinen arnawlı hújjet rásmiylestirmese, mámleket bajısın tólewden azat etilmegen. Joqarıda usi ‹‹immunnitet›› tekstler haqqında talqılaw etilgen edi. Sıylıq jerge kelsek, onda immunitet haqqında sóz aytılmaǵan.
Ádette patsha móri menen mórlengen bul hújjetler, patsha tárepinen berilgen jerlerge iyelik huqıqın (yamasa mulkin) qorrǵaytuǵın edi, K. Rimshnayder tárepinen 1958 jılda jerge berilgen barlıq sıylıqların baspa etken bolıp esaplanadı.
Jer ushın inamlar málim bir sxema boyınsha dúzilgen. Kirisiw bóliminde hújjet tabarna - ullı patsha tárepinen dúzilgenligi kórsetilgen (atı kórsetilmegen); keyin «patsha sıylıǵı» retinde berilgen barlıq zatlar (atızlar, baǵlar, otzarlıqlar, túrli awıl xojalıǵı ımaratları, jumısshılar, sharwa buyımları hám taǵi basqalar ) sanap ótilgen. Sonnan keyin, hújjette «ullı patsha» joqarıda aytılǵanlardıń barlıǵın «alıp alǵanı», ol yamasa bul xızmetkerge «inam etkeni» aytıp ótilgen. Sonnan keyin nálet formasındaǵi bánt qoyılǵan, hújjet dúzilgen jer kórsetilgen, gúwalar hám xatkerlerdiń atları kórsetilgen.
Sıyǵá tartılǵan jerlerdi úyreniw Xett jámiyetiniǹ agrar tariyxı menen baylanıslı máselelerdi jarıtıwǵa járdem berdi. Olardiǹ sociallıq-ekonomikalıq, awıl xojalıǵı, huqıqıy atamalarınıń guwası boldıq, olardı úyreniw Xettidaǵi sociallıq-ekonomikalıq munasábetlerdi úyreniw ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı. Bul tekstlerge kóre, bir neshe jekke tártipdegi xojalıqlar («úyler») anıq bir shaxsqa tiyisli bolǵan ayrımları iri xojalıqlardı shólkemlestirgen (mısalı, sıyınıwxana (xram) xızmetshisi Quvatallanıǹ múlki 13 jekke tártipdegi «úy»lerdi óz ishine alǵan). Patsha sıylıǵı retinde berilgen jerlerdiǹ iyeleri, olardı erkin basqarıw huqıqına iye bolǵan. Sıylıqqa berilgen jerlerde otırǵan óndiriwshiler ózleri iyelik etken jerlerdi ǵárezsiz basqarıwları kerek edi.
Arnawlı ádebiyatlarda ayırım máseleler, atap aytqanda, qayırqomlıq tekstleriniń «immunitet xatları» hám jer kadastrları menen baylanısı ele de jeterlishe jarıtılmaǵan.