Dunyo dinlari tarixi o‘rta umumta’lim muassasalarining 10-sinflari va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari uchun darslik
Download 2.32 Mb. Pdf ko'rish
|
Dunyo dinlari tarixi. 10-sinf (2017, Z.Islomov, D.Rahimjonov)
- Bu sahifa navigatsiya:
- IJODIY FAOLIYAT
- Ahmad Farg‘oniy
|
Muhammad
ibn Muso Xo razmiy algebra faniga asos soldi, ilmiy ma’lumot va traktatlarni bayon etishning aniq qoidalarini ishlab chiqdi, u astronomiya, geografiya va iqlim nazariyasi bo‘yicha ko‘plab ilmiy asarlar muallifidir. 84 IJODIY FAOLIYAT 1. Quyida berilgan rasmlarga diqqat bilan qarang. O‘rta asrlarda ush- bu chizmalarni chizish va tafakkur qilish uchun qanday bilimlarga ega bo‘lish kerak edi? 2. 5-rasmdagi manzarani Buxorodagi Ulug‘bek madrasasining peshtoqiga yozilgan hikmat bilan izohlang. 3. Abu Ali ibn Sinoning XIV asrda Italiyada nashr etilgan «Tib qonunlari» kitobiga ishlangan gravyuraga qarab dunyo tibbiyot ilmning rivojlani- shiga ibn Sino qo‘shgan hissasini ko‘rsating. Qiblani aniqlash chizmasi. VIII asr. Muhammad ibn Muso Xorazmiy Usturlobning bir qismi. X asr. Ibn Iroq Siqib chiqarilgan suvning aniq hajmini aniqlash idishi XI asr. Beruniy Tibbiyot anjomlari, XI asr Abu Ali ibn Sinoning XIV asrda Italiyada nashr etilgan «Tib qonunlari» kitobiga ishlangan gravyura Ulug‘bek shogirdlari bilan. Miniatura, XVI asr 85 amaliyotga tatbiq etdi. Bu esa matematika va astrono- miya fanlari rivojida keskin burilish yasadi. Allomaning dunyo ilm-fani rivojidagi xizmatlari umume’tirof etilgan bo‘lib, Sharq olimlari orasida faqat uning nomi va asarlari «algoritm» va «algebra» kabi zamonaviy ilmiy atamalarda abadiylashtirildi. Sharq Uyg‘onish davri o‘ziga xos iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, madaniy va ilmiy muhitni qamrab olganki, ush- bu davrning «Uyg‘onish davri» deb atalishi ham aslo bejiz emas. IX asrda Ahmad Farg‘oniy «Astronomiya asosla- ri» asarida olamning tuzilishi, yerning o‘lchovi haqidagi dastlabki ma’lumotlar, sayyoramizning sharsimon ko‘ri- nishga ega ekanligiga dalillar keltiriladi. Kitob XVII asr- ga qadar Yevropa universitetlarida astronomiya bo‘yi- cha asosiy darslik sifatida o‘qitilgan. Buyuk geografik kashfiyotlar davrida Kolumb, Magellan va boshqa sayo- hatchilarning kashfiyotlari uchun ilmiy asos bo‘lib xizmat qilgan. Ahmad Farg‘oniy o‘rta asrlardagi asosiy astrono- mik asbob — usturlob nazariyasini ishlab chiqqan. Nil Ahmad Farg‘oniy tomonidan qurilgan Nil daryosida suv sathini o‘lchaydigan inshoot. Tashqi va ichki ko‘rinishi. IX asr Abu Rayhon Beruniy Kolumb sayohatidan 500 yil oldin Tinch va Atlantika okeanlari ortida qit’a mavjudligi haqidagi qarash ni ilgari surdi. XI asr butun dunyodagi tabiiy fanlar tarix chilari tomoni dan «Beruniy asri» deb ataldi. 86 daryosida nilometr — suv sathini o‘lchaydigan asosiy vo- sita sifatida qo‘llaniladigan mashhur inshootni yaratgan. Download 2.32 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|