Dusmatov fazliddinning

Makkajo`xorichilik. O`zbekistonda XX asrning II yarmidan rivojlana boshladi. Respublikaning tuproq-iqlim sharoitiga ko`ra bahorda va ikkinchi marta ekinzorlardan bo`shagan yerlarga yozda ekiladi. Uni odatda, don olish va chorva mollariga ozuqa sifatida ekishadi. O`zbekistonda makkajo`xori keng tarqalgan ekin.
U barcha viloyatlarda (sug`oriladigan maydonlarda) ekiladi. Ilg`or xo`jaliklarda har gektardan 50-60 sentner don, 1300-1400 sentner ko`k poya olinadi. 1998 yilda mamlakatda 140,5 ming tonnadan ko`p makkajo`xori doni yetishtirilgan.
Makkajo`xori bilan birga katta maydonlarda oq jo`xori (doni va silos hamda ko`k poyasi uchun) ham ekiladi.
Oq jo`xori ko`p hollarda Qoraqalpog`iston Respublikasi, Xorazm, Buxoro viloyatlari hamda Markaziy Farg`onaning sho`rxok yerlarida ekiladi (20-30 s/ga don, 650 s/ga ko`k poya).
Sholikorlik. O`zbekiston g`allachiligida sholikorlik ham muhim o`rin tutadi. Sholi qimmatli oziq-ovqat ekinidir. Garchi O`zbekiston suv resurslari bilan yaxshi ta`minlangan bo`lmasada, uning ayrim daryo qayirlarida sholikorlik yaxshi rivojlangan. Sholi asosan suv ichida o`sadi, etiladi. Sholi o`simligi sho`rxok tuproqlarni yoqtiradi.
Sholi eng muhim don oʻsimliklaridan biridir, chunki u butun dunyo aholisining yarmidan koʻpini istimol qiladigan mahsulot. Xitoy imperatori tomonidan oʻrnatilgan tantanali marosimda guruch allaqachon muhim rol oʻynaydi. Hukmron imperator uni oʻzi ekishi kerak edi, shu bilan birga boshqa oʻsimliklarning toʻrt turini imperator oilasining knyazlari ekishi mumkin edi. Shunga qaramay, sholi etishtirish uchun klassik mamlakat Hindiston boʻlib, u yerda guruch madaniyati Xitoyda boʻlgani kabi qadimgi boʻlmasligi mumkin, ammo u keng maydonlarni egallaydi va bu oʻsimlikning donalari aholining asosiy oziq-ovqatidir.
Sholi shuningdek Bangladesh, Indoneziya, Shri-Lanka, markaziy va sharqiy Afrika, Polineziya, Melaneziya va ekvator va 45 ° kenglik oʻrtasida joylashgan boshqa mamlakatlarda sezilarli miqdorda ekilgan. Ayni paytda issiqsevar bo`lgan mazkur ekin Amudaryo, Sirdaryo, Surxondaryo va boshqa yirik daryolar qayirlarida yaxshi hosil beradi. U ayniqsa, Amudaryo etaklarida ko`p yetishtiriladi.
Sholi madaniyati doimiy yoki faqat vaqtinchalik boʻlishi mumkin boʻlgan sholi plantatsiyalarida amalga oshiriladi. Birinchisi yildan-yilga sholi ekinlari bilan band boʻlib, doimiy ravishda suv ostida qoladi; ikkinchisi 2-3 yillik sholi ekinlaridan keyin odatda boshqa non bilan shugʻullanadi. Sholi uchun eng yaxshi tuproqlar loy va loydir. Sholi dalalari past rulolar bilan oʻralgan va suv bosgan. Odatda ekish mart-aprel oylarida 6-8 sm qatlamda turgan suvda amalga oshiriladi. Baʼzan, ammo (koʻpincha Xitoy, Hindiston, Yaponiya, Java va baʼzi joylarda Zaqafqaziyada boʻlgani kabi) guruch darhol plantatsiyaga ekilmaydi; avval u oʻsib, 15-20 sm balandlikka koʻtarilishiga ruxsat beriladi, soʻngra erga, Tercihen bir-biridan 20-30 sm masofada qatorlarga koʻchiriladi. 
Xorazm viloyatiga respublikamiz sholi ekin maydonlarining va yalpi hosilining 43,2 foizi, Qoraqalpog`iston respublikasiga 37 foizi to`g`ri keladi. Shuningdek, sholi Toshkent, Sirdaryo, Surxondaryo, Andijon, Namangan viloyatlarida ham keng maydonlarda yetishtiriladi. Sholining “O`zROS 7-13”, “Qoraqalpo-g`iston” “O`zROS-17”, “Nukus-2”, “Avangard” navlari serhosildir.
Hududlar kesimida dehqonchilik mahsulotlarining eng yuqori hajmi Toshkent (371,9 mlrd. so‘m), Surxondaryo (361,5 mlrd. so‘m) va Buxoro (208,6 mlrd. so‘m) viloyatlarida qayd etildi. Aksincha kam hajmga ega hududlarga Navoiy (62,2 mlrd. so‘m) Sirdaryo (76,1 mlrd. so‘m) va Jizzax (82,3 mlrd. so‘m) viloyatlarini keltirib o‘tish mumkin.
Yuqori o‘sish sur’ati Buxoro (128,4 %), Surxondaryo (117,4 %) va Xorazm (114,6 %) viloyatlarida qayd etildi. Respublikadagi dehqonchilik mahsulotlari tarkibini hududlar kesimida tahlil qilar ekanmiz eng katta ulush Toshkent (17,2 %), Surxondaryo (16,7 %), Buxoro (9,7 %) va Farg‘ona (9,4 %) viloyatlariga to‘g‘ri kelganligini kuzatishimiz mumkin.[20]