Dzyu-do, sambo umumiy qoidalari. Kirish

TEZLIK VA UNI RIVOJLANTIRISH USLUBI
Kurashchining tezkorligi — bu uning m um kin qadar qisqa
vaqt ichida ayrim harakatlar va usullarini bajarish qobilyatidur.
Tezkorlik sifatini yaxshi rivojlantirm asdan kurashda yuqori
natijalarda erishib bo‘lmaydi. 0 ‘z raqibidan hatto sekundning
yuzdan biri bo‘lagiga tezroq harakat qiladigan kurashchi uning
oldida katta ustunlikka ega boladi.
Kurashchi tezkorligi ko‘p jihatdan uning asab jarayonlari
harakatchanligiga, bellashuvda har safar yuzaga kelgan vaziyatni
bir zum da idrok etish va to ‘g‘ri baholay olish malakasiga,taktik
harakatlarni o ‘z vaqtida aniq bajarishiga bogiiq.
11
Tezkorlikni rivojlantirish uchun quyidagi uslublar qollaniladi.
Mashqlamiyengillashtirilgan sharoitda bajarish uslubi. Harakatlar va qayta
tezkorlik bilan bajariladigan alohida harakatlarni yengillashtirilgan
sharoitlarda ko‘p marta takrorlash. Masalan, usulning kichik vazn
toifasidagi sherik bilan tezkorlikka e ’tibor qaratgan holda bajarilishi.
Yengillashtirilgan sharoitlarda bajarish tezligi bo‘yicha oddiy sharoitlarda
bajariladigan harakatlardan oshadigan juda tez harakatlarni
ng bajarilishi rag‘batlantiriladi. Masalan, yugurish tezlikni
oshirish uchun qisqa yolakcha bo‘ylab yugirish qo‘llaniladi.
Mashqlami og‘irlashtiradigan sharoitlarda bajarish uslubi. Kurashchi
m usobaqalarda duch keladigan sharoitlardan ancha qiyin
sharoitlarda maksimal tezkorlik bilan bajaradigan harakatlarni
ko‘p m arta takrorlaydi. M asalan, og‘ir vazndagi sherik bilan
maxsus m ashqlam i bajarish.
Takrorlash kuchlanishlar uslubi: Ikki xil ko‘rsatishda q o ‘llaniladi:
— m ashqlam i eng katta va unga yaqin tezlik bilan bajarish;
— m ashqlam i shunday sharoitda bajarish kerakki, bunga eng
katta kuch zo‘riqishlari nisbatan yengil ikkita katta tezlik bilan
bir joydan ikkinchisiga o ‘tkazish yo‘li orqali ta ’m inlanadi.
0 ‘yin va musobaqa usullari ham katta ahamiyatga ega bo‘lib,
ulardan foydalanish sportchining emotsional muhiti, ruhiy holati,
raqobatchilik hissini o ‘zgarib turishi hisobiga tezkorlikni rivojlantirish
uchun qo‘shimcha turtki (raqobat) bo‘lishi mumkin.
Kurashchining tezkorlik sifatlarini tarbiyalash uchun maksimal
tezlik bilan bajariladigan mashqlar qo‘llaniladi. Tezlik mashqlari
texnikasi ularni eng katta tezlik bajarilishini ta’minlashi shart.
Mashqlami bajarish paytida asosiy kuchlanishlar bajarish usullariga
emas, balki uning tezligiga qaratilgani uchun mashqlar shunchalik
yaxshi o ‘rgatilgan va egallangan bo‘lishi kerak. Mashqlar davomiyligi
shunday bo‘lishi kerakki, bunda bajarish oxiriga kelib tezlik,
toliqishga qaramasdan, pasaymasligi shart.
Tezlik mashqlarini bajarish sharoitlari katta aham iyatga ega.
H ar bir mashq davom ida 20 soniyadan oshmasligi lozim, dam
olish oralig‘i m ashqlam i takrorlash boshida bir tom ondan kurashchining
tiklanishi, ikkinchi tom ondan uning markaziy asab
tizimi optim al qo‘zg‘aluvchanligini ta ’minlashi, optim al bo‘lishi
kerak.
12