Ayırım toq elementinin’ magnit maydanı. Elektrostatikadag’ı sıyaqlı superpozitsiya printsipin
paydalanımız ha’m ta’jiriybenin’ juwmaqlarına su’yenemiz. Bul printsip boyınsha ha’r bir
kozg’alıwshı zaryadtın’ magnit maydanı vektorday bolıp qosıladı, ha’r bir zaryad maydandı
basqa zaryadlardan g’a’rezsiz qozıradı (basqa zaryadlardın’ bar yaki joqlıg’ınan g’a’rezsiz).
(122)-an’latpanı eske tu’siremiz. Eger sol an’latpanı paydalansaq, onda toqtın’ ko’lemlik
elementi ushın superpozitsiya printsipi mına an’latpag’a alıp keledi:
=
1
[ ]
.
(129)
Tap usı sıyaqlı toqtın’ sızıqlı elementi ushın mına an’latpanı alamız:
=
[ ]
.
(130)
Bul formulalar Bio ha’m Savara nızamların an’g’artadı (Bio 1774-jılı tuwılıp, 1862-jılı qaytıs
bolg’an, al Savara bolsa 1791-jılı tuwılıp, 1841-jılı qaytıs bolg’an). Tolıq maydan (129)- ha’m
(130)- an’latpalardı barlıq toqlar boyınsha integrallaw arqalı alınadı, yag’nıy:
=
1
[ ]
(131)
yamasa
= ∮
[ ]
.
(132)
Bul an’latpalardın’ ekewi de tek turaqlı toqlar ushın durıs. Al turaqlı toqlar bolsa barlıq waqıtta
da tuyıqlang’an. Eger (130)-an’latpanın’ on’ ta’repine ıqtıyarlı tu’rdegi qosındını qosqanda
barlıq baqlanatug’ın shamalar o’zgermegen bolar edi. Sebebi qa’legen tuyıq kontur boyınsha
alıng’an integral nolge ten’ bolıp shıg’a bergen bolar edi. Sonlıqtan turaqlı toqlar haqqındag’ı
ta’limattın’ sheklerinde (131)- ha’m (132)- tu’rdegi Bio ha’m Savaranın’ elementar nızamın
ta’jiriybede sınap ko’riw printsipiallıq jaqtan mu’mkin bolmag’an bolar edi. Sebebi turaqlı
toqlardın’ ayırım elementlerin izolyatsiyalaw (toq elementlerin bo’lip alıw) ha’m olar u’stinen
eksperimentler o’tkeriw pu’tkilley mu’mkin emes. Usıg’an baylanıslı turaqlı toqlardın’ magnit
maydanı haqqındag’ı ta’limattın’ tiykarına biz qozgalıwshı zaryadtın’ payda etken maydanın
anıqlawshı nızamdı jatqaramız. Qozgalıwshı zaryadtın’ maydanın ta’jiriybede barlıq waqıtta
Do'stlaringiz bilan baham: |