Электр хавфсизлиги

Бахциз ҳодисаларни таҳлил етиш ва шикастланишлар
Ишлаб чиқаришда бахциз ҳодисаларни текшириш ва шикастланиш ҳолларини текшириб чиқиб шу ҳақида намуна бо`йича то`рт нусхада далолатнома тузилади. 4-1 намунадаги далолатномалар ташкилот архивида 45 йил сақланиши керак.
Шикастланишларнинг таҳлилини меҳнат гигиенаси бо`йича шифокор ва меҳнат хавфсизлиги бо`лими, шифокорлар билан биргаликда олиб борилади. СҲикастланишларни таҳлил қилиш ва ма`лумотларни статистик жиҳатдан ишлаб чиқишда уларнинг даврийлигига, холатларинг ог`ир ва енгиллигига бог`лиқ. Холатлар сони ко`рсаткичи 1000 ишчига бо`лганда шикаст­ланишнинг о`ртача сони қуйидаги формула бо`йича ифодаланади.

Бу ерда: П_р - қайтарилиш коеффиценти:

Ҳ – муайян давр ичидаги шикастланишларнинг сони
Р – ишчилар сони
Майиб бо`лишлик, ог`ирлик коеффиценти, вақтинчалик иш куни ё`қотишни о`рнатилган о`ртача давомийлик бир бахциз ҳодиса учун:

Бу ерда: П₀ – ог`ирлик коеффициенти;
Д–ё`қотилган иш кунлар йиг`индиси;
Н–шу давр ичида содир бо`лган бахцизликда шикастланган шахслар сони.
Юз берган шикастланишларни тахлил қилишда ва бахолашда шикастланувчининг қуйидаги жиҳатларига е`тибор берилади:

• 
  жароҳат хусусиятига,
  
• 
  касби;
  
• 
  меҳнат стажи;
  
• 
  ёши;
  
• 
  жинси.
  

Шикастланишларнинг олдини олиш ишини ташкил етишда «сигнализация» ё`ли мавжуд, бу таҳлил қилишнинг тезкор шакли бо`либ, бу жуда қисқа муддат ичида (ҳафта, ой) о`тказилади.
Унга қуйидаги ма`лумотлар киритилади:

• 
  Сех;
  
• 
  Асбоб-ускуналар туркуми;
  
• 
  Вақт.
  

Шулар асосида шикастланиш хавфи бо`лган жойлар аниқланади ва унинг сабаблари бартараф етилади.
Шикастланиш деб: корхона ҳудудида бо`лган даврда киши танасининг бирор а`зоси тасодифан шикастланиши натижасида саломатлигига зарар етишига айтилади.
Шикастланишлар қуйидаги турларга бо`линади:
- механик (яра тошиш, синиш);
- термик (иссиқланиш, куйиши, совуқ уриши);
- кимёвий (куйиш, о`ткир заҳарланиш);
- електр қувватидан шикастланишлар.
Шикастланишларни жойига қараб:
- оёқ ва бошнинг шикастланиши;
- гавда ва қо`лнинг шикастланиши;
- ко`п жойларнинг шикастланишига бо`линади.
Шикастланишлар ог`ир, енгилигига ко`ра, меҳнат қобилиятини ё`қотмайдиган енгил шикастланишларга, меҳнат қобилияти бир неча кунлаб, ҳафталаб ва ҳатто ойлаб ё`қотиладиган о`ртача ва ог`ир шикастланишларга бо`линнади. Шикастланишларнинг ог`ир тури ногиронликка олиб келиши мумкин. Шикастланишларнинг келиб чиқишини асосий сабаблари, техник жиҳозларнинг носозлиги натижасида дастгоҳларнинг то`хтаб қолиши, тасмаларнинг узилиб кетиши каби ҳодисалар олиб келади.
Технологик жараённинг бузилиши натижасида термик, кимёвий жароҳатланиш ва о`ткир жараҳатланишлар юзага келади. Бунинг олдини олиш учун режа асосида ишчиларнинг билимини о`з вақтида текшириб туриш ва тушунтириш ишларини о`тказиб туриш катта аҳамиятга егадир. Ишлаб чиқариш корхоналарида иш жойининг тор бо`либ қолиши, омборхонанинг шароити бузилиши, маҳсулотларнинг о`з вақтида олиб кетмаслиги, ё`лларнинг тор бо`лиши шикастланишга сабаб бо`лиши мумкин.
Корхоналарда санитария холати қониқарсиз бо`лишининг асосий сабабларидан, ёруг`ликнинг камлиги, дераза ойналарининг чанг босиб кетиши, шовқиннинг юқори бо`лишини мисол қилиб келтириш мумкин.
Шикастланиш сабабларидан бири ишчиларнинг толиқиб қолишидир, бу режада ко`рсатилганидан ко`проқ ишлаш натажасида юз беради. Шунинг учун, ишлаб чиқариш шароитини сог`ломлаштириш ва ишчиларнинг ишлаш шароитни яхшилаш шикастланишларнинг олдини олади.
Корхона ма`мурияти томонидан меҳнат қонунчилигига риоя қилиниши юқори идора органлари, маҳсус давлат инспекцияси, прокуратура ва шунингдек касаба уюшмалари органлари ва уларнинг раҳбарлигидаги жамоатчиликлар назорат қилади. Корхонада еса касаба уюшма қо`митаси ҳузуридаги меҳнат мухофазаси бо`йича комиссия ташкил етилади. Бу комиссия ишчиларга инструктаж бериш ва хавфсиз ишлаш усулларини о`ргатиш сифатини, хатолар ва асбобларнинг созлигини, меҳнат муҳофазасига ажратилган маблаг`ларни сарфланишини, бахциз ҳодисаларни то`г`ри ҳисобга олинишини назорат қилади, ишлаб чиқариш травматизми ва касбий касалликлар сабабларини о`рганади ва ма`муриятга таклифлар киритади. Ишчиларнинг маҳсус коржома, маҳсус оёқ кийими индивидуал ҳимоя воситалари сут, совун, сифатли ичимлик сув билан вақтида та`минланишини назорат қилади. Комиссия истаган вақтида иш о`ринларини текшириши мумкин.