Elektromagnetizm

Elektr maydonning potensiali
kuchlanganlik elektr maydondagi kuchlarni o‘rganish uchun hizmat qiladi. Ushbu bo‘limda elektr maydondagi ish va energiyani o‘rganish vositasi bo‘lgan elektr maydon potensiali kiritiladi.
Potensial ta’rifi. Zaryad elektrostatik maydonda harakatlanayotganida elektr maydon bajargan elementar ish quyidagicha ifodalanadi:
dA  qEdl ,
(4.1)
Bu yerda elementar siljish:
→ →
→ →
dl  i dx  jdy  kdz ,
(4.2)
(4.3)
→ →
Edl  Ex dx  Ey dy  Ez dz .
Elektr maydon potensialini ( ) quyidagi tenglik bilan ta’riflaymiz:
→ →
Edl  d ,
(4.4)
    
 d   x dx  y dy  z dz .
 
(4.3) va (4.5) ifodalarni tenglab, quyidagilarni topamiz:
(4.5)
z
x y
x y z
E    , E    , E    ,
E  grad .
(4.6)
shunday qilib, maydon kuchlanganligiga qarab maydon potensiali (4.4) tenglik bilan topiladi, potensialga ko‘ra kuchlanganlik (4.6) tenglik bilan topiladi. Chekli siljish uchun:
r1  
 Edl  
r2    
→
→ 
2 → →
. (4.7)
1
 -funksiya ishtirokida zaryadni siljitish bo‘yicha elektr maydon bajargan ish
elementar hisoblanadi:
A  q .
(4.8)
 - funksiya elektr maydon potensiali,  esa potensiallar farqi (ba’zan kuchlanish) deb ataladi. Potensial - maydon kuchlanganligi kabi elektr maydonining muhim harakteristikasi hisoblanadi. Zaryad (musbat zaryad) maydon kuchlanganligi bo‘ylab siljisa, maydonning ishi musbat bo‘ladi. Buni (4.1) ifodadan ko‘rish mumkin. (4.4) ga ko‘ra musbat ish potensial kamayadigan yo‘nalishdagi siljish bilan bog‘liqligini ko‘rish mumkin.