Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

Radioapparaturada ishlatishga mo‘ljallangan qatlamli
plastiklarning xossalari
Xossalari
Getinaks
Tekstolit
Kremniy-
organik
bog‘lamli
shisha-
tekstolit
Izoh
Zichligi, kg/m
3
(1,3—1,4)
10
3
(1,3—1,45)
10
3
(1,6—1,75)
10
3
Shisha-
tekstolit
200°C da
qisqa vaqtli
ekspluata-
tsiyani
amalga
oshiradi

---

67
Solishtirma hajmiy
qarshilik, 

· m
10
8
—10
11
10
6
—10
9
10
11
Nisbiy dielektrik
singdiruvchanlik
6—7
8
7
Suvda 24
soat ush-
langandan
so‘ng
10
8
Hz da
dielektrik
yo‘qotishlar
tangens burchagi
0,035—0,08
0,07
0,02
Elektr mus-
tahkamlik (qat-
lamlarga per-
pendikular),
Mv/m (kam
emas)
33
4—8
18
Martens bo‘yicha
issiqlikka
bardoshlilik, °C
(kam emas)
150
125
180
Sovuqqa bar-
doshlilik, °C
—60
—60
—60
Mustahkamlik
chegarasi, n/m
2
:
cho‘zilishda;
egilishda
(800—1000)
10
5
(1300—1500)
10
5
(500—650)
10
5
(900—1200)
10
5
(1200—
1800) 10
5
2000 10
5
Solishtirma zarba
uyushqoqligi, J/m
2
(15—20)10
3
(20—27)10
3
75—10
3
4.1-jadvalning davomi

---

68
Shisha tekstolit — bu yuqori issiqlikka chidamli va mexanik
mustahkam listli material bo‘lib, keramik organik lok bilan
shimdirilgan ishqorsiz shisha materialdan yasaladi. Ba’zi markalar
uchun organik kremniy va epoksid smoladan tashkil topgan
kompozitsiyalardan ishlab chiqiariladi.
4.4-rasmda 50 Hz chastotada getinaks G, tekstolit T va shisha
tekstolit SHT larning minimal elektr mustahkamligining list qalin-
ligiga bog‘liqligi keltirilgan. Tajribadan oldin namunalar 4 soat
davomida 70°C temperaturada, so‘ngra 6 soat davomida 20+5°C da
ushlangan. 653 % nisbiy namlikda tekstolit 90

2°C temperatu-
radagi moyda teshilishga tekshirildi.
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, shisha tekstolitning elektr mus-
tahkamligi tabiiy matodan yasalgan tekstolitga nisbatan deyarli
uch marta yuqori.
4.4. Noorganik dielektriklar. Radiokeramik materiallar
Shisha — turli oksidlar tizimidan iborat bo‘lgan noorganik
amorf modda. Shisha tarkibiga har biri shisha hosil qilishi mumkin
bo‘lgan (SiO
2
, B
2
O
3
) oksidlardan tashqari boshqa oksidlar ham
4.4-rasm. Getinaks (G), testolit (T) va shisha tekstolit (SHT) minimal
elektr mustahkamligining listlarning qalinligiga bog‘liqligi.
0
1
2
3
T
SHT
G
30
Em.min mV/m
20
10

---

69
(Na
2
O, K
2
O, SaO, BaO, PbO, Al
2
O
3
) kiradi. Shishalarning
asosini SiO
2
tashkil etadi, shuning uchun ular silikat shishalar
deb ataladi.
Shisha oksidlarning eritilgan aralashmasidan tez sovitish yo‘li
bilan olinadi. Agar eritilgan aralashma sekin sovitilsa, moddaning
kristall holatga o‘tib ketish ehtimoli ortadi. Qizitish yo‘li bilan
kerakli yuqori temperaturagacha yumshatilgan shisha puflash,
ushlab turish, presslash, quyish bilan qayta ishlanadi.
Shishaning zichligi 2000 dan 8000 kg/m
3
gacha oraliqda
yotadi; oddiy silikat shisha zichligi 2500 kg/m
3 
ga yaqin. Shisha-
ning mustahkamligi siqilganda (6000—21000 MPa), cho‘zil-
gandagiga (100—300 MPa) nisbatan ancha yuqori.
Boshqa amorf materiallar singari shisha ham keskin erish
temperaturasiga ega. Ko‘pgina shishalarning yumshash tempe-
raturasi 400—1600°Ñ oralig‘ida bo‘ladi. Oxirgi qiymat kvars shi-
shaga mos keladi (uning tarkibi 100 % SiO
2
).
Oddiy shishalarga spektrning ko‘rinish qismi uchun shaffof
SaO qo‘shilsa — ko‘k, Ñr
2
O
3
qo‘shilsa — yashil, UO
2
qo‘shilsa —
sariq rang olinadi. Turli shishalar uchun yorug‘lik sinish ko‘r-
satkichi n turlicha bo‘lib, 1,47—1,96 oralig‘ida yotadi.
Elektr teshilishga nisbatan shishaning mustahkamligi uning
tarkibiga bog‘liq. E
must
ga havo hisobiga shishada hosil bo‘ladigan
g‘ovaklar hal qiluvchi ta’sir ko‘rsatadi. Bir jinsli elektr maydo-
nida o‘zgarmas kuchlanish berilganda E
must
qiymati 500 MV/m
gacha boradi. Yuqori chastotalar yoki yuqori temperaturalarda
shishaning teshilishi issiqlik xarakteriga ega.
Radioelektronikada qo‘llanilishiga ko‘ra shishalar quyidagi
turlarga bo‘linadi.