Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

Optik tolalar (optik aloqa kabellari) — buralgan shisha tolalar,
jgut bo‘lib ular turli sinish ko‘rsatkichlariga ega bo‘lgan turli
tarkibli shishali qobiq va o‘zakka ega. Unda o‘zakning sinish ko‘r-
satkichi n
1
, qobiq sinish ko‘rsatkichi n
2
dan katta bo‘ladi. Ko‘p
shisha tolalar uchun 

 


-2
-3
1
2
1
(
)
10
10
n
n
n
. Yorug‘lik nuri
yorug‘lik zichligi kattaroq muhitdan (o‘zak) yorug‘lik zichligi
kamroq muhitga chegaraviy qiymatdan katta burchak ostida
tushganda, to‘liq ichki qaytarish yuz beradi va nur ko‘p marta
qaytarilib, tashqi muhitga chiqmasdan, tola bo‘ylab tarqaladi (4.5-
rasm).
Ikki qavatli shisha tola diametri 20—30 mkm ni tashkil etadi.
Optik tolali uzatish tizimlarida axborot signallari optik shisha to-
lalar bo‘ylab uzatiladi.
Mikroelektronikada kremniy monooksidili (SiO) amorf par-
dalar rezistorlar, pardali kondensatorlarda dielektrik, mikrosxe-
malarda qatlamlar orasidagi izolatsiya va himoya sirtlari sifatida
keng qo‘llaniladi. Barcha pardali elementlar texnologiyasi, albatta,
4.5-rasm. Shisha tolani ishlash prinsiði.
n2
n1

---

72
o‘tkazuvchi, rezitsiv va izolatsion materialdan mos keluvchi
asosga parda o‘tkazish jarayonini o‘z ichiga oladi. Yupqa pardalarni
vakuumli cho‘ktirish texnologiyasi keng qo‘llaniladi. Kremniy
monooksidi vakuumda (10
-3
—10
-4
Pa dan yuqori) 1100—1200°Ñ
temperaturada oson bug‘lanadi.
Sitallar. Sitallar maxsus tarkibga ega shishalarni kristallash
yo‘li bilan tayyorlanadi («sitall» so‘zi «silikat» va «kristall» so‘z-
larining qisqartmasi). Shishani kristallash uchun butun hajmga
stimulatorlar: TiO
2
, FeS, ba’zi metallarning ftorid va fosfatlari
kiritiladi. Bunday sitallar termositallar deb ataladi. Agar kristal-
lash stimulatorlari kumush, oltin, mis va boshqalarning mayda
zarrachalari bo‘lsa, fotositallar hosil bo‘ladi. Odatda, elektr sital-
lar xuddi shunday tarkibga ega bo‘lgan amorf shishalar va
keramikalarga nisbatan yuqori elektr izolatsion xossalarga va elektr
mustahkamlikka ega bo‘ladilar.
O‘ta yuqori chastota texnikasida shisha, kondensatorlar yasash-
da keramika o‘rniga sitallar qo‘llaniladi. Aktiv dielektriklar sifatida
qo‘llaniladigan segneto- va pyezositallar ham mavjud.