Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

Neftli elektr izolatsion moylar. Neftli (mineral) elektr
izolatsion moylar neftni haydash usuli bilan olinadi. Ular nisba-
tan arzon va yuqori tozalanish darajasida elektr izolatsion xusu-
siyatlari ancha yaxshi bo‘ladi.
Transformator moyi — turli uglevodlar aralashmasidan tash-
kil topgan bo‘lib,  = 2,2—2,3 bo‘lgan qutbsiz dielektrik hisobla-
4.11-rasm. Gazlar uchun Pashen egri chiziqlari:
1—havo; 2—azot; 3—elegaz (SF
6
).
4.10-rasm. Normal bosimdagi havoda bir jinsli dielektrik maydonda
elektrodlar orasidagi masofaning E
must
 ga bog‘liqligi.
0,01
0,1
1
10
100
h, mm
0
10
20
30
40
50
Em, mV/m
10
-1
1,0
10
10
2
10
3
10
4
ph, Pa·m
1
2
3
1,0
10
10
2
Um, kV

---

82
nadi. Ular yordamida izolatsiyaning elektr mustahkamligini
oshirish maqsadida tolali izolatsiya g‘ovaklarini, o‘ramlar va o‘ram
simlari oraliqlarini va transformator baki oraliqlarini to‘ldirishadi.
Ular yana transformator o‘zagi va o‘ramlarida yo‘qotishlar hi-
sobiga bo‘ladigan issiqlik qaytarishni yaxshilaydi. E
must
moy
tarkibidagi suv miqdori va temperaturaga kuchli ravishda bog‘liq
bo‘ladi (4.12-rasm).
Transformator moylarining tg  kattaligining temperaturaga
bog‘liqligi qutbsiz dielektriklardagi ko‘rinishga ega bo‘ladi (4.13-
rasm).
Kondensator moyi qog‘ozli va pardali kondensatorlarni shimdi-
rishda qo‘llaniladi. Qog‘oz shimdirilganda uning dielektrik singdi-
ruvchanligi va elektr mustahkamligi ortadi. Natijada kondensator
o‘lchamlari, og‘irligi va narxi kamayadi. +100°C temperaturada
1 kHz chastotada tg  = 0,002 ga teng, 50 Hz chastotada tg  = 0,005 ga
teng. Moyning elektr mustahkamligi 20 mV/m dan kam emas.
4.12-rasm. Transformator elektr mustahkamligining uning moyli
tarkibidagi suvga bog‘liqligi: 1—65°C da; 2—25 °C da.
0,04
0,08
%, H
2
O
0
6
10
18
22
26
30
Emust,
mV/m
–2
–1

---

83
Kabel moylari elektr jihatdan kuchli qog‘oz izolatsiyali ka-
bellarni ishlab chiqarishda qo‘llaniladi. Bu kabellarni qog‘oz
izolatsiyasini moy bilan shimdirish ularning elektr mustahkam-
ligini oshiradi hamda issiqlik qaytarishiga yordam beradi.