Elektrotexnika materiallari

Ba’zi sintetik dielektriklarning fizik va kimyoviy xossalari. 
Ko’rsatkichlar 
Trixlordifenil 
Sovtol -10 
Geksol 
Zichligi, kg/m
3
1360 
1510 
1640 
Kinematik 
qovushqoqligi,10
6
m
2
/s 
40-70 
650 
3,5-4,0 
Qotish harorati,
0
C
-19 
-6 
-60 
Issiqlik o’tkazuvchanlik 
koeffitsienti, Vt/m
3
∙ 
0
C 
0,0963 
- 
0,15 
Tgδ(90
0
C)
0,015 
0,03 
0,03 
P, Om∙m (90
0
C) 
3∙10
9
0,03 
13 ∙10
10

r
5,9 
- 
2,7-2,9 
E
r
,MV/m 
20 
22 
18 
O’rta darajada xlorlangan pentaxlordifenil (sovtol) quyuq massa bo’lgani 
sababli, suyultirish maqsadida unga xlorlangan suyuq uglevodorod qo’shiladi. 
Kondensator moyi suyuq difenil bilan aralashtirilib, hosil bo’lgan suyuqlik 
qog’ozli izolyatsiyaga shimdirilsa, kondensatorning reaktiv quvvati ortadi, hamda 
hajmi birmuncha kichrayadi. 
Sovtol-10ning tarkibi 90% pentaxlordifenil hamda 10% fixlorbenzoldan iborat 
bo’lib, undan yuqori kuchlanishli transformatorlarni to’latishda, shuningdek, qattiq 
izolyatsiyaga shimdiriluvchi sifatida foydalaniladi.
95
95
Callister,William D., Materials science and engineering: an introduction, 7th ed.p.cm/ - Printed in the United 
States of America/ John Wiley & Sons, Inc.- 2007. 171-bet. 

---

126 
Geksol kimyoviy jihatdan barqaror suyuqlik bo’lib, tarkibi 80% 
geksaxlorbutadien va 20% pentaxlordifenildan iborat. U harorat va cho’g’ ta’sirida 
chaqnash yoki alangalanish xususiyatiga ega emasligi bilan ajralib turadi va juda 
past haroratda ham qotmaydi. Geksol sifati yaxshi suyuq dielektrik hisoblanib, 
undan transformatorlarda izolyatsiya o’rnida foydalaniladi. 
Ko’rib o’tilgan barcha difenillar zararli hisoblanganligi sababli, ular bilan 
ishlash mobaynida texnika xavfsizligi choralari ko’rilishi lozim. 
Kremniy-organik (KO) suyuqliklar zaharli bo’lmay, ekologik jihatdan xavfsiz 
bo’lganligi sababli, ular elektr texnikada keng miqyosda qo’llanilmoqda. KO 
suyuqliklar gigroskopik emas hamda yuqori haroratga bardoshlidir. 
2.10- jadval