Epidemiologiyadan

Yuqish mexanizmiga nisbatan qilinadigan chora – tadbirlar 
1. Bemor (vibrion tashuvchi) aniqlangan joyda yakuniy dezinfeksiya, 
dezinfeksiya stansiyasi yoki DSENMning dezinfeksiya bo’limi tomonidan amalga 
oshiriladi. 
2. Bemor yashash joyida yakuniy dezinfeksiya bemor (vibrion tashuvchi) 
gospitalizatsiyasidan (o’limidan) so’ng 3 soat ichida, ish yoki o’qish joyida esa 
aniqlangandan so’ng bir sutka ichida bajarilishi lozim. 
3. Dezinfeksiyani bajaruvchi xodim o’choqqa kelgach, klyonkali qo’lqop va 
fartuk taqib hamda o’latga qarshi 2-chi tip kostyum kiyib, quyidagi ketma-ketlikda 
ishlov berishi lozim: 
a) poygakdan boshlagan holda polga ko’p miqdorda dezinfeksiyalovchi 
eritma sepib chiqadi; 
b) bemor chiqindilari va ovqat qoldiqlarini zararsizlantiradi; 
v) barcha idish-tovoqlarni yig’ib, ularni zararsizlantiradi; 
g) barcha yumshoq buyumlarni (yerga yoziladigan ashyolar, gilamlar, 
sholcha, ustki kiyim boshlar va h.k.) dezinfeksion kameralarda zararsizlantirish 
maqsadida yig’ib olinib, dezinfeksion eritma bilan namlangan qoplarga taxlab 
chiqiladi, hujjatlar rasmiylashtirilgach buyumlar mashinalarga olib boriladi; 
d) uy-jihoz buyumlari zararsizlantirilib, devorlarga ikki metr balandlikkacha 
dez.eritma sepib chiqiladi; 
e) bemor bo’lgan xona zararsizlantirilgandan so’ng oshxona, vanna, koridor 
va yana bir bor pol zararsizlantiriladi; 
j) xojatxona, axlat qutilari, chiqit chuqurlari va h.k. zararsizlantiriladi; 
z) agar quduq mavjud bo’lsa, uning og’zi zararsizlantirilib, quduqdagi suv 
xlorlanadi. 
O’choqni dezinfeksiya qilib bo’lgandan so’ng, dezinfeksion brigada o’zining 
maxsus kiyimlarini, oyoq kiyimlari, qo’lqoplari, rezinali fartugini zararsizlantiradi 
va xalatni almashtiradi. 
4. Ish joyida yoki o’qishda bemor (vibrion tashuvchi) aniqlangan hollarda 
albatta, bemor ish joyida va yana umumiy foydalanish joylari - bufetlar (ishchilar 

---

156 
oshxonasi) dushxonalar bevosita zararsizlantiriladi. 
5. Poliklinikalarda, ambulatoriyalarda, bolalar konsultatsiyasi va boshqa 
davolash profilaktik muassasalarida vabo bilan og’rigan bemor yoki shunga gumon 
qilinayotgan odam aniqlansa, shu muassasa xodimlari tomonidan najas va qusuq 
moddalari, bemor bo’lgan vrach xonalari va boshqa xonalar, umumiy foydalanish 
varaqalari, asboblar dezinfeksiya qilinadi. 
6. Shifoxona va izolyatorlarni ochishdan oldin bino ichida va Shu maydonda 
profilaktik dezinfeksiya qilinadi. 
Shifoxona bo’limlarida kundalik dezinfeksiya ishlari kichik tibbiyot xodimlari 
tomonidan, bo’lim katta hamshirasining bevosita rahbarligi ostida bajariladi. Vabo 
bilan kasallanganlar yoki vaboga gumon qilinayotganlar uchun shifoxona (bo’lim) 
dezinfektorlari 
markazlashtirilgan 
holatda 
dezinfeksiyalovchi 
vositalar 
tayyorlaydilar: 
a) qabul bo’limi sanitariya ishlovi o’tkazgichida (san.propusknik) I-II darajali 
suv yo’qotgan bemorlarga sanitariya ishlovi o’tkaziladi (bu paytda dushdan 
foydalanilmaydi) va ishlatilgan suv va xona zararsizlantiriladi. 
b) bemorning buyumlari kleyonkali qopga yig’ilib, zararsizlantirish uchun 
dezinfeksion kameraga yuboriladi; 
v) bemor qabulidan so’ng, qabul bo’limi xonasi dezinfeksiya qilinadi; 
g) bemorlar shaxsiy tuvaklar yoki tagga qo’yiladigan idish (podkladnыe 
sudna) bilan ta’minlanadilar; 
d) bemor ajratmalari idishlarda zararsizlantiriladi. Zararsizlantirilgan 
ajratmalar (chiqindilar) kanalizatsiya quvuriga yoki maxsus ajratilgan xonada 
dezinfeksiyalovchi eritmaga solinib, maxsus tayyorlangan, suv o’tkazmas zovur 
(chuqur)ga quyiladi; 
e) yumshoq buyumlar (bemorning ichki kiyimlari va yotoq choyshablari) 
klyonka qoplarga yig’ilib (og’zi yopilgan holatda) qaynatish yo’li bilan yoki 
maxsus ajratilgan xonalarda dezinfeksiyalovchi eritmalar bilan ho’llash-namlash 
yo’li bilan zararsizlantiriladi; 
j) bemor shifoxonadan chiqarilganda yoki vafot etgandan so’ng o’rin joy 
anjomlari (ko’rpa, to’shak, yostiqlar) dezinfeksion kameralarda zararsizlantiriladi; 
z) bemor foydalangan oshxona idish-tovoqlari, ovqat qoldiqlaridan tozalanib 
qaynatish yoki dezinfeksiyalovchi eritma bilan zararsizlantiriladi. Idish-tovoq 
zararsizlantirilgach, yuviladi, quritiladi va yana shu bo’limdan boshqa yerlarga 
chiqarilmagan holda ishlatiladi; 
i) 
palatalarda, 
koridorlarda, 
oziq-ovqat 
tayyorlaydigan 
joylarda 
dezinfeksiyalovchi eritmalardan foydalangan holda, kuniga 2 martalab namlab 
tozalab chiqiladi; 
k) infeksion shifoxonaning barcha xonalarida pashshalarga qarshi chora-
tadbirlar olib boriladi; 
l) tozalash-asbob-uskunalari (tog’aralar, chelaklar va x,.k.) belgilanib, 
qat’iyan o’z vazifasi bo’yicha (qatiy ko’rsatmaga binoan) ishlatiladi va har bir 
ishlatishdan so’ng zararsizlantiriladi; 
m) shifoxonani berkitish - yopish vaqtida yakuniy dezinfeksiya o’tkazilib, 

---

157 
albatta uning sifati tekshiriladi. 
9. O’liklar (murdalar)ni yorish, tashish va ko’mish ishlari. “ I-II guruh 
yuqumli kasalliklari qo’zg’atuvchilari bilan zararlangan yoki zararlanishga gumon 
qilinayotgan materiallar bilan ishlashning epidemiyaga qarshi tartibi” nomli 
amaldagi instruksiyaga mos ravishda o’tkaziladi (Toshkent, 1992). 
10. Aholi yashash punktlarida vabo tez avj olish paytida hovli sanitariya 
qurilishlarini zararsizlantirish va pashshalarni qirish chora-tadbirlari yuzasidan 
profilaktik dezinfeksiya chora-tadbirlari olib boriladi. 
11. Qishloq joylarida, shu jumladan dala shiyponlarida ham, zararsizlantirish 
chora-tadbirlari shahar sharoitidagidek amalga oshiriladi. Vabo bilan kasallangan 
bemorlar bilan muloqotda bo’lganlar uyida qoldirilgan holatlarda kundalik 
dezinfeksiya ishlari bemor bilan muloqotda bo’lganlar yordamida amalga 
oshiriladi. 
12. Dezinfeksion chora-tabirlar o’tkazish va uni tashkil etish yuzasidan va 
zararsizlantirish bo’yicha dezinfeksiya stansiyasi va DSENM mutaxassislari yo’l-
yo’riqlar ko’rsatib borishadi.