Эркаев Renessans indd

Янги Ўзбекистон: мўлжал – Учинчи Ренессанс
58
шахс керак эди. Бундай шахс бўлиш Шаҳрисабз ҳоки-
ми амир Муҳаммад Тарағай ўғли Темурбек зиммасига 
тушди. У оғир курашлар олиб бориб, чингизийлардан 
амалда мустақил ҳукмдорга айланди. Темурбек йирик 
марказлашган давлат тузди. Унинг теварагида ўзига хос 
хавфсизлик зонаси ташкил этишга уринди. Мамлакат 
барча соҳаларда гуллаб-яшнаши учун шароит яратди. 
Темур ва темурийлар даврида энди хорижга кетиш 
эмас, хориждан Самарқандга келиш бошланди. Мин-
тақамиз жаҳоннинг сиёсий, илмий ва маданий маркази-
га айланди. Иккинчи Ренессанс Амир Темурнинг дав-
лат бошқарувини тубдан ислоҳ қилишидан бошланди. 
Иккинчи Ренессансимиз умумисломий ҳодисага ай-
ланмади. У асосан Ўрта Осиё ( Мовароуннаҳр, Хуросон 
ва қисман Эрон)да, Темур империясида XIV аср охири –
XVI аср биринчи чорагида минтақавий ҳодиса сифати-
да юз берди. Иккинчи Ренессанснинг сиёсий асосчиси, 
шубҳасиз, Амир Темурдир. У пойтахти Самарқандга ўз 
даврининг машҳур алломаларини, санъаткорлари, меъ-
морлари, моҳир ҳунармандларини таклиф қилди ёки 
кўчириб келтирди. Уларга яшашлари, ўз маҳоратла-
рини кўрсатиб эркин меҳнат ва ижод қилишлари учун 
барча шароитларни яратди. Бу билан яна ўзига хос ин-
теллектуал ва маданий интеграция таъминланди.
XX асрнинг буюк шарқшуносларидан бири акаде-
мик Н.И.Конрад бизнинг минтақамизнинг жаҳон мада-
нияти тарихида тутган ўрнини баҳолаб, у уч марта – 
биринчи марта Искандар Зулкарнайн даврида, иккинчи 
марта Кушон ёбғуси Канишка даврида, учинчи марта 
Алишер Навоий даврида – жаҳоннинг ижтимоий-сиё-
сий ва маънавий-маданий маркази бўлганини эътироф 
этади. Сўнгги ҳолатни олим адолатли тарзда Темур 
номи билан боғлайди: «Бу сафар Искандар ва Канишка 
руҳи Темурда намоён бўлди. Мен адашиб гапираётга-

---