Eзбекистон Республикаси Олий ва eрта махсус таълим вазирлиги

Issiqlikning kelishi va sarfi

1.Gazlarning yonishidan issiqlik.

Yoqilg‘ining solishtirma sarfi – 12,6482 m³.

12,6482∙8583,2835=108563,08 kkal.

2. Qattiq shixtaning fizikaviy issiqligi – 618,0422 kkal.

3. Suyuq konverter toshqolining issiqligi – 23061,317 kkal.
4. Yonishga sarf bo‘ladigan havoning fizikaviy issiqligi:
t_h=25⁰C. Havo miqdori 243,3007 kg. 25⁰C dagi issiqlik miqdori:
25∙0,24=6 kkal/kg. Havo bilan olib kiriluvchi issiqlik miqdori: 6∙243,3007=1459,8042 kkal.
5. Yoqilg‘ining fizikaviy issiqligi tabiiy gazning solishtirma sig‘imi: 0,4 kkal/kg, t_h =25⁰C, issiqlik miqdori:

0,4∙25∙9,5492=95,492 kkal.

6. Ekzotermik reaksiyalar issiqligi: 43517,206 kkal.

Issiqlik sarfi:

1. Shteynning fizikaviy issiqligi 20037,875 kkal.
2. Tashlandiq toshqolning fizikaviy issiqligi 33093,0 kkal.
3. Changning fizikaviy issiqligi 130 kkal.
4. Oqova gazlar bilan chiqib ketuvchi issiqlik. Oqova gazlar harorati 1300⁰C; gazsimon birikmalarning issiqlik miqdori shu haroratda, kkal/nm₃.
CO₂ ^– 714,7, SO₂ ^– 715,3, H₂O ^– 555,7, O₂ ^– 470,5, N₂ ^– 444,9.
Oqova gazlar tarkibi 5.11-jadvalda keltirilgan.
Oqova gazlar bilan chiqib ketuvchi issiqlik:

kkal.
5. Endotermik reaksiyalar issiqligi: 26044,648 kkal.
6. Atrof-muhitga yo‘qoluvchi issiqlik: 5855,3 kkal.
Hisoblangan qismlar asosida yallig‘ qaytaruvchi eritish pechining issiqlik tengligi 5.13-jadvalda keltirilgan.

%	10,896	17,995	0,0706	53,6892	14,1622	3,187		100
kkal	20037,875	33093,0	130	98735,475	26044,648	5861,06		183902,05
Issiqlik sarfi	Shteynning issiqligi	Tashlandiq toshqol issiqligi	Chang issiqligi	Oqova gazlar issiqligi	Endotermik reaksiyalar issiqligi	Atrof-muhitga yo‘qoluvchi issiqlik		Jami
№	1	2	3	4	5	6
%	59,2917	0,33625	12,5331	0,7938	0,0519	23,66325	3,33	100
kkal	109038,6	618,3645	23048,675	1459,8042	95,492	43,517,206	6123,93	183902,05
Issiqlik kelishi	Yoqilg‘ining yonish issiqligi	Qattiq shixtaning issiqlik miqdori	Suyuq konverter toshqoli issiqligi	Havoning issiqligi	Yoqilg‘ining issiqligi	Ekzotermik reaksiya­lar issiqligi	Hokazo yo‘qolishlar issiqligi	Jami
№	1	2	3	4	5	6	7

Xulosa

Xulosa qilib aytadigan bo’lsak Qalmoqqir konining rudalari sulfidlangan rudalar, shuning uchun mis ajratib olish flotatsiya usuli bilan 75% dan 80% gacha, goh undan ortiq foizni tashkil etadi. Qalmoqqir konining geologik jihat­dan to‘liq qiyosi bo‘lmish “Uzoqdagi” mis-porfir ma’dan koni uning eng chuqur quv­vatidagi tabiiy davomidir. Loyiha bo‘yicha ruda­larni kondan qazib olish bir yilda 30 mln. tonna, bu esa karyer faoliyatini yana 70–80 yilga ta’minlaydi.

Sariqcho‘qqi koni. Geologik jihatdan Qalmoqqir koni poli­metall minerallariga monand, lekin qiya joylashganligi va ancha kichik masshtabga egaligi bilan farqlanadi. Rudaning mineral tarkibi ham Qalmoqqir koniga o‘xshagan, ammo oltin metallari kam (0,1 g/t). Sariq­cho‘qqi makoni rudalari hozirgi vaqtda qo‘rg‘oshin-rux boyitish fabrika­sida qayta ishlan­moqda. Kon­da mis, molibden, kumush, reniy, selen, tel­lur, oltin­gugurt va boshqa ele­mentlar tarkibida bo‘lgan misli rudalar qazib oli­nadi. Karyer tashqi tashlanma joyga nokerak tog‘ jinslarini olib chiqib ketish bilan transport sxe­masi bo‘yicha, ochiq usulda ishlab kelmoqda. Rudani saqlash maskani 5 km maso­fa­gacha bo‘lgan joyga avto­ulovda, so‘ng 20 km gacha temiryo‘l bilan boyitish fabrikasiga jo‘natiladi. Pog‘ona balandligi 15 metr. Ortish jihozlari sifatida ekska­vatorlar, parmalash jihozlari, sharsimon parmalash dastgohlari, BelAZ–549 avtosamosvallari ishlatiladi. Karyer o‘lchovlari: uzunligi–1,5 km; kengligi–1 km, nisbiy chu­qurligi–0,25 km. Ruda bo‘yicha yillik loyihaviy karyer quvvati–5 mln. tonna, balans ma’dan zaxiralari taxminan 85 mln. tonnani tashkil qiladi. Uchquloch koni. Kon O‘zbekiston Respublikasining Jizzax vi­loya­tida, Olmaliqdan 320 km janubi-g‘arb tomonda joylashgan. Uch­quloch qo‘rg‘oshin-rux koni strat shaklidagi qo‘rg‘oshin-rux konlariga xos namu­na va eksgalatsion quyqadan hosil bo‘lgan. Asosiy minerallar murakkab tas­ma­simon va qatlamsimon shaklga ega bo‘lib, yuqori Uchquloch tog‘ jinsining qator qat­lami dolomitlarda joylashgan hamda vulkonogen-quyqadan hosil bo‘l­gan tog‘ jinslarida sig‘imli jinslarning struktura elementlarini takrorlaydi. Qayta ishlanayotgan shixtaning yirikligi esa qaysi jarayon va qaysi pechda borishiga bog‘liq. Yallig‘ qaytaruvchi pech uchun shixta yirik­ligi 2–5 mm.dan ortmasligi kerak. Kislorodli-mash’alli pech uchun esa 0,1 mm dan yuqori bo‘lmasligi lozim. O‘z navbatida shixtaning namligi ham texnologik jarayonning bori­shiga o‘z ta’sirini ko‘rsatmay qolmaydi. Yallig‘ qaytaruvchi pech uchun 5–8% namlikdagi shixtalarni ishlatish mumkin bo‘lsa, kislorodli-mash’alli pechlarda esa shixta quvurli quritkichlarda qayta quritiladi va namligi 0,5% ga yetganda pechga havo orqali purkaladi. Hozirda shixta tayyorlashning ikkita usuli keng qo‘llanib kelin­­moqda. Bular mexanik va kimyoviy usullardir.