Fanning o‘quv uslubiy majmuasi o‘quv, ishchi o‘quv rejaga muvofiq ishlab chiqildi

10.4. Investitsion faoliyat samaradorligini tahlil qilishda vaqt omilini hisobi.
Vaqt omili hisobi loyiha samaradorligini baholashning muhim tamoyillaridan biridir. Bu hisob pullarning vaqtdagi qiymati nazariyasi tushunchalariga asoslanadi, unga ko‘ra bittagina pul summasi vaqtda joriy paytga nisbatan, masalan, inflyasiya, pul mablag‘laridan muqobil foydalanish imkoniyatlari (pulni innovatsion loyihaga kiritmaslik, balki bankka qo‘yish mumkin va ularning qiymati vaqt davomida o‘zgaradi), ushbu ob’ektga investitsilar kiritish bilan bog‘liq xatarlar va noaniqlilik va boshqa sabablar tufayli har xil qiymatga ega bo‘lishlari mumkin.
Investitsion qarorni qabul qilishda vaqtning har xil davrlarida amalga oshirilgan xarajatlar va foydalarni tenglashtirishni bilish, ya’ni bo‘lg‘usi pul summalarini vaqtni hozirgi payti (investitsion qaror qabul qilingan payt - )ga diskontlashtirish yo‘li bilan olib kelish kerak. Quyidagi oddiy misolda diskontlashtirish operatsiyasi (murakkab foizni teskari operatsiyasi) texnikasini namoyish etamiz.
Mayli bugun biz R teng pul summasiga egamiz, uni biz bankka r ga teng foiz stavkasi ostida bankka qo‘yishga qaror qildik. t yildan keyin bizning bank hisobimizda qancha pul bo‘ladi?
Bu hisoblash uchun formulani (murakkab foizlarni hisoblash formulasini) iterativ ravishda oson chiqariladi.
Bir yildan keyin hisobda bo‘ladi.
Ikki yildan keyin -
.... t yildan keyin - .
Ushbu murakkab foizlarni hisoblash formulasidan diskontlashtirish formulasi oson chiqariladi. Demak, mayli R noma’lum bo‘lsin, F(t) va r ma’lum. Bunda
-murakkab foizlarni hisoblash koeffitsienti,
-esa diskontlashtirish koeffitsenti deb ataladi. (bunda r diskontning stavkasi, bu misolda foiz stavkasi).
Innovatsion loyhalar moliya-iqtisodiy samaradorligini baholashning mavjud usullarini quyidagi asosiy guruhlarga bo‘lishi mumkin:
Oddiy yoki strategik usullar;
Diskonlashtirish (yoki dinamik) usullari.
Iqtisodiy samaradorlikni baholashning oddiy usullari (mezonlari):