Fanning qisqacha tarixini gapirib bering

Qanday kesim ko‘ndalang kesim deb aytiladi? Brus ko’ndalang kesimga yaqqol misol bo’la oladi. Brus - ko‘ndalang kesimining ikki o‘lchamlari uchinchi o‘lchami (uzunligi) ga nisbatan ancha yuqori tartibda katta jism. Bruslar to‘g‘ri va egri o‘qli bo‘ladilar. Ko‘ndalang kesimlar og‘irlik markazlarining brus uzunligi bo‘ylab geometrik o‘rni brus o‘qini tashkil qiladi. Agar brus cho‘zilish yoki siqilishga ishlasa - sterjen, buralishga ishlasa - val, egilishga ishlasa - balka deyiladi.


Mustaxkamlik nazariyasi xaqida umumiy tushunchalar. Turli konstruksiya va mashinalarni mustaxkamligini baxolashda ularning ko‘p elementlari va detallari murakkab kuchlanish xolatida ishlashini xisobga olinadi. Jismning istalgan nuqtasining kuchlanish xolatini chiziqli kuchlanishlarda bitta, tekis kuchlanishlarda ikkita, xajmiy kuchlanishlarda uchta bosh kuchlanishlar orqali xisoblash mumkin. Ta’sir etuvchi yuk ortishi bilan bosh kuchlanishlar qiymati ortib boradi. Ularning qiymati mahlum miqdorga yetganda tekshirilayotgan nuqtada materialning chegaraviyk uchlanish xolati xosil bo‘ladi. Bu xolat materiallar uchun xavfli xolat bo‘lib xisoblanadi. Birorkuchlanish xolati qanchalik xavfli ekanligiga baxo berish uchun tajriba yo‘li bilan chegaraviy kuchlanish xolati paydo bo‘ladigan bosh kuchlanishlar qiymatini aniqlash zarur. Ushbu masalani yechishda "mustaxkamlik nazariyalari" deb ataladigan nazariyadan foydalaniladi. Bu nazariyalarni barchasi quyidagi shartgaasoslanadi: ikkita kuchlanish xolatigategishli bosh kuchlanishlar proporsional ravishda bir xil miqdorga oshirilganda ikkalasi bir vaqtda chegaraviy kuchlanish xolatiga o‘tsa, bunday kuchlanish xolatlarini teng kuchlanishli va teng xavfli xisoblanadi.

Statik noaniq sistemalar. Ummiy tushunchalar Nomalum reaksiya kuchlarni faqat statika muvozanat tenglamalari yordami bilan aniqlab bo‘lmaydigan sistemalar statik noaniq sistemalar deyiladi. Bunday sistemalarda keragidan «ortiqcha» bog‘lanishlarbo‘ladi. Ularda hosil bo‘lgan reaksiya kuchlari «ortiqcha» nomalum kuchlari deyiladi.
1. Statik noaniqlik darajasi aniqlanadi yoki «ortiqcha» bog‘lanishlar soni topiladi.
2. Oritiqcha bog‘lanish tashlab yuborilib asosiy sistema tanlanadi. Asosiy sistemani shunday tanalsh kerakki u sistema geometrik o‘zgarmas bo‘lsin.Elastik sistemani muvozanatini buzmasdan, sistemani «ortiqcha» bog‘lanishlardan ozod qilib taosirini tegishli reaksiyalar bilan almashtirishdan hosil bo‘lgan sistemaga asosiy sistema deyiladi.
3. Asosiy sistemani tashqi yuk va ortiqcha bog‘lanishlarni almashtiruvchi–(noomalum reaksiya) bilan yuklab ekvivalent sistema hosil qilinadi.
4. Ekvivalent sistema yechiladi, yahni ortiqcha bog‘lanish yo‘nalishi bo‘yicha tashqi kuchdan va nomalum zo‘riqishdan xosil bo‘lgan ko‘chishlar yig‘indisini nolga tenglovchi deformasiya tenglamasi tuziladi va shu tenglamadan ortiqcha bog‘lanish (noomalum) topiladi (u tenglama deformasiya shartidan foydalanib tuziladi).
5. Topilgan ortiqcha bog‘lanish berilgan sistemaga olib borib qo‘yilib statik aniq sistema hosil qilinadi. Bunday sistemalarni yechishni, ichki kuchlarni aniqlash, deformasiyalarni va ko‘chishlarni topishni umuman mustaxkamlikka, bikrlikga xisoblashni yuqoridagi temalardan bilamiz.
Bunday ko‘rinishdagi hisob sxemasi – kuch usuli deb yuritiladi, chunki biz asosiy nomalumlar qilib nomalum reaksiyalar kuchlarini (ortiqcha bog‘lanishlar yo‘nalishi bo‘yicha) qabul qilayabmiz. Shuning uchun kuch usuli deyiladi
Asosan statik noaniq sistemalar quydagi usullarda yechiladi: 1. Ko‘chish usul 2. Kuch usuli