Фарғона давлат университети сиртқи бўлим “ижтимоий-гуманитар фанлар”

ФОЙДАЛАНИЛГАН САЙТЛАР:
1. уз.wикипедиа.орг/wики/Заргарлик_саноати
2. минеcономй.уз/уз/инфо/2708
3. лех.уз/доcс/-3411027
 
МАВЗУ: САНОАТДА МЕҲНАТ 
САЛОҲИЯТИДАН 

---

ФОЙДАЛАНИШ 
КЎРСАТКИЧЛАРИНИ 
ЯХШИЛАШ 
РЕЖА: 
1 
Иқтисодий 
моҳияти 
ва 
меҳнат 
унумдорлигининг 
аҳамияти
2 
Меҳнат 
унумдорлигини 
ошириш 
омиллари
3 Россия саноатида меҳнат унумдорлиги пастлигининг сабаблари
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Иқтисодий моҳияти ва меҳнат унумдорлигининг аҳамияти
Меҳнат фаолиятининг мақсади - меҳнат маҳсулини олиш, яъни муайян 
маҳсулотни ишлаб чиқариш ва сотиш, товарларни сотиш ёки муайян 
хизмат. Ходим ва меҳнат жамоаси учун ушбу меҳнат унумдорлиги 
меҳнат сарфи бирлигига, шу жумладан вақт бирлигига олинган иш 
ҳажмининг даражаси билан ифодаланадиган муҳим аҳамиятга эга. Ва 
бу даража қанчалик юқори бўлса, вақт бирлиги учун харажатлар 
шунчалик кам бўлади, чунки иш ҳажмининг ошиши билан юқори меҳнат 
унумдорлиги кузатилади, харажатлар даражаси, айниқса доимий 
харажатлар камаяди. Меҳнатни ташкил этишнинг муҳим вазифаси 
меҳнат унумдорлигини оширишга эътибор беришдир, чунки унинг 
ошиши билан вақт бирлигига ишлаб чиқарилган иш ҳажми ошади ва иш 
бирлигига 
сарфланган 
вақт 
камаяди.
Меҳнат унумдорлиги тушунчаси, унинг моҳиятини фойдаланиш 
қийматини яратиш жараёнида меҳнатнинг самарадорлиги ёки 
унумдорлиги сифатида талқин қилиш мунозарали бўлиб қолмоқда. 
Унинг тавсифи ва ҳисоблаш усулларига турлича ёндашувлар сақланиб 
қолган. Маҳаллий амалиётда, даражалар бўйича ижтимоий ишлаб 
чиқариш узоқ вақт давомида уни ҳисоблашнинг турли тамойилларига 
асосланган кўрсаткичлар қўлланилган. Шундай қилиб, иқтисодиёт ва 
унинг тармоқларида ижтимоий меҳнат унумдорлиги ва унинг 
динамикаси жами харажатлар иқтисодини акс эттирди, яъни. нафақат 
тирик, балки маҳсулот ишлаб чиқариш учун моддийлаштирилган меҳнат 
ҳам. Шу билан бирга, корхона даражасида меҳнат унумдорлиги 

---

динамикаси фақат жонли меҳнат иқтисодиётини акс эттирди. Бу 
кўрсаткичларни ижтимоий ишлаб чиқариш даражалари бўйича 
умумлаштириш ва меҳнаткашларнинг иқтисодий манфаатларига тўғри 
йўналишда 
самарали 
таъсир 
кўрсатиш 
имконини 
бермади.
Меҳнат унумдорлигининг ўсиши харажатларнинг камайишига ва ишлаб 
чиқаришни ривожлантириш учун зарур бўлган фойда олишига олиб 
келади. Табиийки, тадбиркорнинг шахсий даромади ҳам ортади. Шу 
билан бирга, ҳосилдорликнинг ўсиши реал ўсиш учун асосдир иш ҳақи 
ва ходимларнинг даромадлари; фақат шу шароитда улар ишлаб 
чиқариш бирлигига (рубл) харажатларни оширмасдан кўпайиши 
мумкин. Шуни таъкидлаш керакки, реал 
иш ҳақининг юқори даражаси
, 
ходимларни қўшимча ижтимоий имтиёзлар ва фойдадан тўловлар билан 
таъминлаш имконияти тадбиркорни меҳнат бозорида харидор сифатида 
янада рақобатбардош қилади: у малакали кадрларни 
жалб қилиши ва 
ушлаб туриши
, уларнинг юқори малакасини ошириши мумкин. сифатни 
танлаш, 
шу 
билан 
кейинги 
ривожланиш 
учун 
пойдевор 
қўйиш.фирмалар.
Баъзида меҳнат унумдорлигининг ўсиши аҳоли бандлигига салбий 
таъсир кўрсатадиган омил сифатида қаралади, бу бир хил ҳажмдаги 
маҳсулот ишлаб чиқариш учун камроқ ишчилар талаб қилинишини 
англатади. Бироқ, агар маълум даражада анъанавийлик билан ушбу 
позитсияни қисқа муддатда ҳақиқий деб тан олиш мумкин бўлса, унда 
умумий тендентсияни ҳисобга олган ҳолда шуни таъкидлаш керакки, 
меҳнат унумдорлигининг ўсиши такрор ишлаб чиқаришни кенгайтириш, 
иқтисодий ўсиш учун олд шартларни яратади, бу эса ўсиш суръатларини 

---

оширади. меҳнатни муҳофаза қилиш ва меҳнат шароитларини яхшилаш.
Мамлакат иқтисодий ўсиш суръатларини таъминлаш ва аҳоли 
фаровонлигини оширишда меҳнат унумдорлиги етакчи рол ўйнаши 
умумеътироф этилган. Биринчидан, чекланган ресурслар шароитида 
иқтисодий ўсишга, биринчи навбатда, улардан фойдаланиш 
самарадорлигини ошириш ҳисобига эришиш мумкин. Иккинчидан, 
иқтисодий самарага эришиш учун эскирган асосий ишлаб чиқариш 
фондларини янгилаш ва кенгайтириш учун ЯИМ таркибида жамғариш 
харажатларини 
ошириш 
талаб 
этилади.
Юқорида айтилганларнинг барчаси долзарблигини аниқлади ва ушбу 
иш 
мавзусини 
танлашни 
олдиндан 
белгилаб 
қўйди.
Ушбу ишда тадқиқот объекти "Норд" масъулияти чекланган жамияти 
ҳисобланади.