Фармацевтика иқтисодиёти

Молиявий қўйилмаларни инвентариэация қилнш
Молиявий қўйилмалар инвентаризация қилинганда қимматли 
қоғозларга доир мавжуд харажатлар ва бошқа ташкилотларга берилган 
қаралар текширилади.
Қимматли қоғозларнинг ҳақиқатда мавжудлиги текширилганда 
қуйидагилар аниқланади:
— қимматли қоғозлар тўғри расмийлаштирилгани;
— қимматли қоғоэлар бутлиги;
— қимматли қоғозлар бўйича олинган даромадларнинг бухгалтерия 
ҳисобида ўз вақгида ва тўлиқакс эттирилиши.
Т аш ки лотд а қим м атли қ о ғо зл ар сақ л ан ган и д а уларни 
инвентаризацияси кассадаги пул маблағларини инвентаризацияси 
билан бир вақгда ўтказилади.
Қимматли қоғозларни инвснтаризацияси алоҳида эмитентлар 
бўйича ўгказилиб, далолатномада номи, серияси, рақами, номинал 
ва ҳақиқий қиймати, муддатлари ва умумий суммаси кўрсатилади.
Ҳар бир қимматли қогоз реквизитлари хўжалик юритувчи субъект 
рўйхатлари маълумотлари билан таққосланади.
Махсус ташкилотларга (депозитарий) сақлаш учун топширилган 
қимматли қоғоэларни инвентаризацияси хўжалик юритувчи субъект 
бухгалтерия ҳисобининг тегишли ҳисоб варақларида қайд этилган 
суммалар қолдиьутрини ушбу махсус ташкилотлар кўчирмалари 
маълумотлари билан солиштиришдан иборат бўлади.
Б о ш қ а т а ш к и л о т л а р н и н г н и з о м к а п и т а л л а р и г а м о л и я в и й
қўйилмалар. ш у н и т д е к , бошқа хужалик юритувчи субъектларга 
б с р и л га н қ а р ч л а р и н в е н т а р м з а ц и я п айтидп ҳ уж ж атчар бм лан
тасдиқланиши керак.
'Говар-моддий бойликларни инвсптаризацня қнлнш
Товар-модций бойликлар турли ал о\и да хоначарда, битга моддий 
жавобгар ;иахсда сак/
1
аиганда инвептаризация сакдаш жойлари бўйича
323

---

кетма-кетликдз ўтказилади. Бойликлар текширилганидан кейин хона 
эшиги пломбаланади ва қайъат ишлаш учун кейинги хонага ўтади.
Товар-моддий бойликлар инвентаризация рўйхатига ҳар бир ном 
бўйича киритилади, бунда номенклатура рақами, тури, гуруҳи, 
артикули, нави ва миқдори кўрсатилади.
Ишчи инвентаризация ҳайъати раиси ёки унингтопшириғига кўра 
ҳайъат аъзолари моддий жавобгар шахслар ҳозирлигида говар-моддий 
бойликларнинг ҳақиқатда мавжушшгини уларни албатга санаш, тарозида 
тортиш ёки қайта ўлчаш йўли билан текширадилар. Рўйхатларга 
бойликлар қолдиғи ҳақидаги маълумотларни модций жавобгар шахслар 
оғзидан ёки ҳақиқатда мавжудлигини текшйрмасдан туриб, ҳисоб 
маълумотлари бўйича қайд этиш қатъиян тақиқланади.
И нвентаризация вақтида келиб тушадиган товар-моддий 
бойликлар моддий жавобгар шахслар томонидан инвентаризация 
ҳайъати аъзолари ҳозирлигида қабул қмлинади ва инвентаризациядан 
сўнг реестр ёки товар ҳисоботи бўйича кирим қилинади. Ушбу товар- 
модций бойликлар «Инвентаризация пайтида келиб тушган товар- 
модций бойликлар» номи билан алоҳида рўйхатга киритилади. 
Рўйхатда улар қачон, кимдан келиб тушгани, кирим ҳ^оюкатининг 
санаси ва рақами, номи, миқдори, нархи ва суммаси кўрсатилади. 
Айни вақтда кирим ҳ>'жжатида инвентаризация ҳайъати раисининг 
имзоси билан ана шу бойликлар қайд этилган рўйхат санасига ҳавола 
қилган ҳолда «инвентаризациядан сўнп> белгиси қўйилади.
Бошқа хўжапик юритувчи субъектларга тегишли бўлган ва 
масъулиятли сак^анишда бўлган товар-моддий бойликлар ўзининг 
товар-моддий бойликлари билан бир вақтда инвентаризация 
қилинади. Ана шу бойликларга алоҳида инвентаризация рўйхати 
тузилади, уида ушбу бойликларни масъулиятли сақлашга қабул 
қилингани тасдиқланадиган тегишли ҳужжатларга ҳавола берилади.
Йўлда бўлган, юклаб жўнатилган, харидорлар томонидан ҳақи 
муддатида тўланмаган, бош қа хўжалик юритувчи субъектлар 
омборларида бўлган товар-моддий бойликларни инвентаризацияси 
тегишли ҳисоб варак^арда кўрсатилган суммаларнинг асослилигини 
синчиклаб текширишни ўз ичига олади.
Ушбу товар-моддий бойликларни ҳисобга олиш ҳисоб варақпарида 
тегишлича расмийлаштирилган ҳужжатлар билаи тасдиқланган 
суммаларгмна қолиши мумкин: йўлда бўлганлари бўйича — мол етказиб 
берувчиларнинг ҳисоб варақ — тўлов талабномалари ёки уларнинг 
ўрнини босадиган ҳужжатлар билан; юклаб жўнатилганлари бўйича — 
харидорлар такдим этган ҳисоб варақ-фактуралар нусхалари ва тўлов
324

---

талабкомалари нусхалари билан; тўлаш мудцати ўтган хужжатлар бўйича 
эса — банк муассасасининг картотекаларда тўлов талабномалари 
мавжудлигини албатта тасдиқлаши билан; бошқа ташкилотларнинг 
омборларида жойлашганлари бўйича — инвентаризация санасига яқин 
бўлган санага қайта расмийлаштирилган сақпанган тилхатлар билан; 
битта шаҳардаги мол етказиб берувчиларнинг омборларида бўлганлари 
бўйича — инвентаризацияни ўгказиш санасида қайта расмийлаш- 
тирилган сақпанган тилхатлар билан.
Ана шу ҳисоб варақ (талабнома)лар бошқа корреспонденция- 
ланувчи ҳисоб варақпар билан олдиндан солиштирилиши керак.
Масалан, «Юклаб жўнатилгантоварлар, бажарилган ишлар ва 
хизматлар» ҳисоб варағи бўйича ушбу ҳисоб варақда тўланиши, 
негадир бошқа ҳисоб варақпарда («Турли дебеторлар ва кредиторлар 
билан ҳисоб-китоблар ва ҳоказо») акс эттирилган суммалар бор- 
йўқлигини аниқлаш керак бўлади.
Йўлда бўлган, юклаб жўнатилган, харидорлар томонидан 
муддатида тўланмаган ва бошқа хўжалик юритувчи субъектларнинг 
омборларида бўлган товар-модций бойликларга алоҳида-алоҳида 
инвентаризация рўйхатлари тузилади.
Йўдца бўлган товар-моддий бойликларга доир рўйхатларда ҳар 
бир жўнатма бўйича қуйидаги маълумотлар келтирилади: номи, 
миқдори ва қиймати, юклаб жўнатиш санаси, шунингдек, ушбу 
бойликлар тегишли қисоб варақларда ҳисобга олинишига асос бўлган 
ҳужжатларнинг рўйхати ва рақамлари. Бунда белгиланган муддатда 
келиб тушмаган ҳамда ҳисобда йўлдаги материаллар ва товарлар 
сифагида қайд этилган юклар бўйича уларни қидириб-топиш учун 
қандай чоралар кўрилганлигини текшириш зарур.
Юклаб жўнатилган ва харидорларнинг ҳақини муддатида 
тўламаган товар-модций бойликларга доир рўйхатларда ҳар бир 
алоқида ж ўнатма бўйича харидорнинг ном и, товар-м оддий 
бойликларнинг номи, юклабжўнатиш санаси, ҳисоб варақ-фактура 
ёзилган сана, ҳисоб варақ-фактуранинг рақами ва ҳисоб варақ- 
фактурага доир сумма келтирилади.
Х ў ж а л и к ю р и т у в ч и б о ш қ а с у б ъ е к г л а р н и н г о м б о р л а р и д а
сақпанаётган товар-модций бойликлар рўйхатларига ушбу бойликларни 
масъулиятли сақпашгатопширилганлигинитасдик.пайдиган ҳужжатлар 
асосида киритилади. Ушбу бойликларга д о и р рўйхатларда уларнинг 
номи, м иқдори, нави, ҳақиқатдаги қ и й м а г и . юкпи с а ^ а ш г а қабул 
қилиш санаси, сақлаш жойи, ҳуж ж атларнииг рақамлари ва санасм 
кўрсатилади.
325

---

Ана шу бойликлар масъулиятли сақланишида бўлган хўжалик 
юритувчи субъектлардан инвентаризация рўйхатларининг нусхалари 
олинганда \айъат бойликларнинг ҳақиқатдаги мавжудлигини 
ҳужжатлар!^ биноан белгиланган микдор билан таққослайди.
Бошқа хўжалик юритувчи субъектларда қайта ишлашда бўлган 
товар-моддий бойликларга доир рўйхатларда қайта ишловчи 
корхонанинг номи, бойликлар номи, миқдори, ҳисоб маълумотлари 
бўйича ҳақиқатдаги қиймати, бойликларни қайта ишлашга бериш 
санаси, ҳужжатларнинг рақамлари ва санаси кўрсатилади.
Фойдаланишда бўлган арзон баҳо ва тез эскирувчан буюмлар 
улар жойлашган ер ҳамда масъулиятли сақламишида бўлган шахслар 
бўйича инвентаризация қилинади.
Инвентаризация ҳар бир буюмми кўздан кечириш йўли билан 
ўтказилади. И нвентаризация рўйхатларига арзон бахо ва тез 
эскирувчан буюмлар бухгалтерия ҳисобида қабул қилинган 
номенклатурага мувофиқ номлари бўйича киритилади.
Шахсан фойдаланиш учун ходимларга берилган арзон баҳо ва 
тез эскирувчан буюмлар инвент-^рллнганда гуруҳий инвентаризация 
рўйхатларини тузишга йўл қўйилади, уларда ана шу буюмлар учун 
масьул бўлган, уларга шахсий варақчалар очилган шахслар кўрсатилиб, 
рўйхатларда тилхатга имзо чектирилади.
Рўйхатларда буюмларнинг дастлабки қиймати кўрсатиладн.
Агар ушбу буюмларнинг эскириши, уларнинг ҳақиқатдаги ҳолати 
бўйича ҳисобга олинса, изоҳда ишчи инвентаризация ҳайъати 
томонидан белгиланадиган ҳар бир буюм ёки эскириши бир хил 
ҳажмдаги гуруҳпииг эскириш фоизи кўрсатилади. Ушбу ҳолда 
эскириши турли даражада бўлган бир номдагн буюмлар рўйхатга 
апоҳида сатрлар билан ёзиладм.
Ювиш ва тузатишга юборилган махсус кийим ва сочиқ- 
дастурхонлар инвентаризаиия рўйхатпга маиший хизмпт кўрсатиш 
корхоналарининг қайднома-кжхатлари ёки квитамиия;|ари асосида 
ёзилиши керак.
Яроқсиз ҳолга келган ва ҳнсобдан ўчирилмаган арзом баҳо ва 
тез эскирувчан буюмларга мшчи ипкентаризация ҳайьати томонпдан 
белгиланган шаклда далолатиома.iар тучилиб. фойдллппнш нақти. 
яроқсизбўлиш сабаблари, ушбу буюмларлаи хўжачик мақсадларида 
фойдаланиш нмкониятларп кўрсатплади.
Идиш рўйхатларга турлари, мақсалли вачнфаси васифат холатига 
(янги, ишлатилган, гузатишни тақозо этадиган на \окачо) бииоан 
ккритилади.

---

Текшириш олдидан бўш ндиш турлари бўйичатанланиши керак, 
яъни:
— ёғоч идишлар;
— картон идишлар;
— металл идишлар.
Яроқсизҳолга келган идишларга ишчи инвентаризация ҳайъати 
томонидан далолатнома тузилиб, сабаблари ва идиш учун масъул 
шахслар кўрсатилади.