Фармацевтика иқтисодиёти

17.4. Инвентаризацня бўйича солиштириш қайдномаларини тузиш
Солиштириш қайдномалари инвентаризация пайтида \исоб 
маълумотларида тафовутлар аниқпанган бойликлар бўйича тузилади.
Солиштириш қдйдномаларида инвентаризация натижалари, яъни 
бухгалтерия ҳисоби маълумотлари бўйича кўрсаткичлар 
ва 
инвентаризация рўйхатлари маълумотлари ўртасидаги тафовутлар 
акс 
этгирилади.
Ортиқча ва кам чиққан товар-моддий бойликларнинг 
қиймати 
солиштириш қайдномаларида уларнинг бухгалтерия 
\и с о б и д а г и
баҳосига мувофиқ келтирилади.
Инвентаризация натижаларини расмийлаштириш учун ягона 
регистрлар қўлланиши мумкин, уларда инвентаризация 
рўйхатлари 
ва солиштириш қайдномаларининг кўрсаткичлари 
бирлаштирилади.
Корхонага тегишли бўлмаган, лекин бухгалтерия 
ҳисобида қайд
331

---

этилган бойликларга алоҳида солиштириш қайдномалари тузилади.
Солиш тириш қайдномалари ҳисоблаш ва бошқа' техника 
воситаларидан фойдаланиб, шунингдек, қўлда тузилиши мумкин.
17.5. Инвентаризадиядаги фарқларнн тартибга соляш ва 
инвентаризация натижаларини расмийлаипгнрнш тартиби
Инвентаризация пайтида аниқланган бойликларнингҳақиқатда 
мавжудлиги бухгалтерия ҳисоби маълумотларидан ф арк^ари 
қуйидагича тартибга солинади:
— ортиқча чиққан асосий воситалар, моддий бойликлар, пул 
маблағлари ва бошқа мол-мулк кирим қилиниши ва тегишлича 
хўжалик юритувчи субъектнинг молиявий натижаларига ёки бюджет 
ташкилотини молиялашни кўпайтиришга қайд этилиши, кейинчалик 
ортиқча чиқиш сабаблари ва айбдор шахслар аник^аниши керак;
— белгиланган меъёрлар доирасида бойликларнинг йўқолиши 
хўжалик юркгувчи субъектлар раҳбарларининг фармойишига кўра ишлаб 
чиқариш ва муомала чиқимларига ёки бюджетташкилотини малиялашни 
камайтиришга ҳисобдан ўчирилади. Табиий йўқолиш меъёрлари 
ҳақиқатда камомад аниқланган тақцирдагина қўлланиши мумкин.
Бунда белгиланган м еъёрлар доирасида б ойликларн ин г 
йўқолиш и, бойликлар кам ом ади қайта асосий воситаларга 
ажратишдаги ортиқча мол билан ҳисобга олгач белгиланишига 
эътибор берилади. Агар белгиланган тартибда ўтказилган қайта асосий 
воситаларга ажратиш бўиича ҳисобга олингандан кейин ҳам бойликлар 
камомади мавжуд бўлса, табиий йўқолиш меъёрлари камомад 
аниқланган бойлиютар номи бўйичагина қўлланиши мумкин.
Тасдиқпанган меъёрлар бўлмаган такдирда табиий йўқолиш 
меъёрлардан ортиқча камомад сифатида қаралади;
— йўколиш меъёрларидан ортиқча бойликлар камомади, 
шунингдек, бойликлар бузилишидан кўрилган талафотлар айбдор 
ишхсларга юкланади.
Суиистеъмолликлар оқибати бўлган камомад ҳамда талафотлар 
аниқланганда тегиш ли м атериаллар камомад ва талафотлар 
аникугангандан сўнг 5 кун давомида тергов органларига берилиши 
керак, аниқланган камомад ва талафотлар суммасига эса фуқаролик 
даъвоси тақдим этилади;
— бойликларнинг йўқолиши ва бойликлар бузилиши туфайли 
тал аф огл ар м еъёрларидан о р ти қ ч а кам ом ади, кам ом ад ва
332

---

буэилишларнинганиқайбдорлари аникданмаган ҳолларда, “Маҳсулот 
ишлаб чиқариш ҳамда сотиш харажатлари таркиби тўғрисида”ги 
низсмга мувофиқ хўжалик юритувчи субъектлар томонидан ишлаб 
чиқариш ва муомала чиқимларига х^собдан чиқарилиши ёки бюджет 
ташкилотида молиялашни камайтиришга қайд этилиши мумкин.
Бунда бо й л и кл ар н и н г йўқолиш и ва бузилиш и туфайли 
талафотлар меъёрларидан ортиқча камомадини ҳисобдан ўчиришни 
расмийлаштириш учун такдим этиладиган ҳужжатларда, ана шундай 
камомад ва талафотларнинг олдини олиш бўйича қабул қилинган 
чоралар кўрсатилиши керак.
Бойликлар бузилиши далили тўғрисидаги хулосалар техник 
назорат бўлими ёки сифат бўйича тегишли инспексиялардан олиниши 
керак.
Табиий йўқолиш меъёрларидан ортиқча бойликлар камомади 
ва бузилишини ҳисобдан ўчиришни расмийлаштириш учун тақцим 
этиладиган ҳужжатларда тергов ёки суд органларининг айбдор 
шахслар йўқлигини тасдик^айдиган ёки айбдор шахслардан зарар 
ундирилиши рад этилган қарорлари ёки техник назорат бўлими ёки 
тегишли ихтисослаштирилган ташкилот (сифат бўйича инспекциялар 
ва ҳоказо)лардан олинган бойликлар бузилиши далили тўғрисида 
хулоса бўлиши керак.
Қайта асосий воситаларга ажратиш натижасида ортиқча чиқиш 
ва камомааларнинг ўзаро ҳисобга олинишига биргина текширилаётган 
давр учун, биргинатекширилаётган шахсда, биргина номдаги товар- 
моддий бойлиютарга нисбатан ва ишончли шахс рухсатига кўра айнан 
бир хил микдорларда истисно тарзида йўл қўйилиши мумкин.
Йўл қўйилган қайта асосий воситаларга ажратиш тўғрисида 
моддий жавобгар шахслар ишончли шахсга батафсил тушунтириш 
такдим этадилар.
Моддий жавобгар шахслар айби бўлмаган ҳолда қайта асосий 
воситаларга ажратишда ҳосил бўлган қийматдаги камомад фарқига 
инвентаризация баённомаларида бундай фарқ айбдор шахсларга 
киритилмаслиги хусусида муфассал тушунтириш берилиши керак.
Инвентаризация натижалари инвентаризация тугаган ойдаги 
ҳисоб ва ҳисоботда, йиллик инвентаризацияда эса йиллик молиявий 
ҳисоботда акс эттирилиши керак.
Ҳисобот йилида ўтказилган инвентаризациялар натижалари 
маълумотлари инвентаризацияда аниқпанган натижалар қайдномасида 
умумлаштирилади.
333

---

Инвентаризация вақтида аниқланган бойликлар ҳақиқатда 
мавжудлиги билан бухгалтерия ҳисоби маълумотлари ўртасидаги 
тафовутларни тартибга солиш тўғрисидаги таклифлар кўриб чиқиш 
учун хўжалик юритувчи субъект раҳбарига тақдим этилади.
- сонли бУЙРУК 
(қарор, кўрсатма)
_____________________ бўйича
(ташкилот номи)
___ _____________________ 200 _ й.
_________ __________________________________ да
Инвентаризация ўгказиш учун инвентаризация ҳайъати