Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар

Бола – одоБи Билан азиз 
8
нега инсон азиз ва мукаррам?
олажонлар, кузатган бўлсангиз, ҳай-
вонлар ҳам овқат ейди, сув ичади, 
ухлайди, тўғрими? Одамлар ҳам худди 
шундай. У ҳолда, инсон билан ҳайвон ўр та-
сида қандай фарқ бор? Бу ҳақида ҳеч ўй-
лаб кўрган ми сизлар? Агар инсон билан ҳай-
вон ўртасидаги фарқни билмоқчи бўлсак, 
шу иккови ҳаётини кузатиш кифоя. Инсон 
ҳар бир ишни ақл, одоб ва тартиб асосида 
бажаради. Ҳайвонда ақл йўқлиги учун на 
одоб ва на қоидага риоя этмай яшайверади. 
У бундай хусусиятдан маҳрум этилган. Шу-
нинг учун адабсиз болага танбеҳ берилган-
да ҳайвонга ўхшама, деб айтилади. Ҳайвон 
кир-чир ҳолда юраверади, уят ва андиша-
ни билмайди. Шу боис у ҳеч қандай одоб-
ахлоққа риоя қилмайди. Шундан ҳам била-
мизки, Аллоҳ инсонни ҳайвондан фарқлаб, 
улуғ мақомга кўтарди, унга ақл неъматини 
ато этиб, ҳар бир ишни шу орқали бажа-
риш кераклигини буюрди. Агар инсон ўз 
ақлини ишлатса, биринчи навбатда нима 
учун яратилганини англайди, Аллоҳнинг 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Фарзанд тарбиялашда маслаҳатлар
9
мавжудлигига иймон келтиради ва унда ях-
ши амаллар қилиб, ёмон амаллардан тийи-
лиш ҳисси пайдо бўлади. Айниқса, ақлли 
бола ўз ақлига суяниб, бу олам ва борлиқ 
қандай яратилгани, ой, қуёш ва юлдузлар 
осмонда ўз-ўзича ва беҳуда сузиб юрмас-
лиги ҳақида фикрлайди. Шу тариқа у ин-
сон ҳаёти ҳам муайян тартиб ва қоидага 
бўйсунишини билиб олади. Шундан кейин 
одоб, камтарлик ва ҳаё каби хулқ-атворлар 
инсонга жуда зарурлигини тушуниб етади. 
Демак, одоб ақлнинг меваси ва ҳосиласи-
дир. Одобсизлик ақл камлиги ёки ақлни 
тўғри ишлатмаслик оқибатида юзага кела-
ди. Шунинг учун одамлар одобсиз болани 
ҳайвон деб атайди, бир ножўя ишни қилса, 
дарров дакки-дашном бериб, ақлни ишлат, 
деб койишади. Одобли болани мақтаб, ақл-
ли бола экан, одобли бола экан, деб алқай-
дилар. Демак, эй азиз фарзанд, сен ота-
онанг ва қариндошларинг суйиб, эркалай-
диган одобли бола бўлишни истасанг, даст-
лаб яхши хулқ ва гўзал одоблар нималиги-
ни яхшилаб билиб олишинг керак. Аксинча, 
буларни билиб олмасанг, уларни ранжитиб 
қўйишинг ҳеч гап эмас.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---