Elektr xavfsizligi asoslari

Kondensator qurilmalarini ekspluatatsiya qilishda texnik
talablar va havfsizlik

1. Kompensatsiyalovchi qurilmalarning quvvati, turi, urnatish joyi va ishlash rejimi loyixa tashkiloti yoki maxsus xizmat tomonidan iste’molchilar elektr qurilmalarini tarmoqka ulash uchun energiya bilan ta’minlovchi tashkilotning texnik shartlariga muvofiq tanlanadi.

Kuchlanishi 1000 V gacha va undan Yuqori bo‘lgan tarmoqlarda kondensatorlarni joylashtirish, qabul kdpgichlar kiskichlarida kuchlanish darajasini saklab turish talablari xisobga olingan xolda, reaktiv yuklamadan aktiv quvvat yo‘qolishini maksimal kamayishi sharti kondirilishi kerak.
2. Buyurtmachi Yangi kondensator qurilmasini olganda, texnik holatini tashqi nazoratdan o‘taazishi _Va qabul qilish dalolatnomasini to‘zishi kerak. Bunda uralishning sozligi, yukning markirovkasi, mexanik shikastlanishlar yo‘qligi, qurilmaning, korpusining, izolyatorlarning, kontakt o‘zaklarining, korpusni yerga ulash uchun boltning (korpus bilan biriktirish uchun chiqarishga ega bo‘lmagan kondensatorlar uchun) sozliligi, texnik ma’lumotlar keltirilgan ipshab chiqaruvchi zavod yorligi borligi, shuningdek shimuvchi suyuklik okmayotganligi tekshiriladi.
SHuningdek, ushbu kondensator qurilmasini pasporti va ish­lab chiqaruvchi zavodning ekspluatatsiya qilish bo’yicha ko‘rsatmalari borligiga ishonch xosil qilishi kerak.
3. Kondensator batareyalari xonalarida (ularning joylashishidan qat’iy nazar) quyidagilar bo‘lishi shart:
alohida kondensatorlarni, ularning bir kismini yoki butun kondensator qurilmasini himoyalovchi s aklagichlarning eruvchan kirgizmalaridagi nominal toki ko‘rsatilgan kondesatorli qurilmaning bir chizikli prinsipial sxemasi, agar himoya relesi kullanilgan bo‘lsa, shuningdek maksimal tok relesining urnatma toki;
atrofdagi havo haroratini ulchash uchun termometr yoki boshqa asbob;
kondensatorlarni nazorat uchun razryadlash maxsus shtangasi; yonginga qarshi vositalar - utuchirgich, kumli kuti va xokandoz. Termometr yoki uning datchigi batareyalarning orasidagi eng issik joyga shunday joylashtiriladiki, bunda kondensatorni uchirmasdan va tusiqlarni olmasdan uni k>fsatkichlarini kuzatish imkoniyati ta’minlanishi kerak.
4. Kondensator batareyasining pasportida, ishlab chiqaruvchi zavod va kondensator batareyasi yorligida ko‘rsatilgan ma’lumotlarga mos bo‘lgan, kondensatorlarning tartib raqami, zavod raqami, urnatish sanasi, nominal kuchlanishi, har bir kondensatorning nominal quvvati va sigimi k)fsatilgan kondensatorlar ruyxati bo‘lishi shart.
5. quvvati 200 kVAr dan ortiq bo‘lgan kondensatorli batareyalar uchun kondensatorlar quvvatini avtomatik rostlovchi qurilma o‘rnatilishi majburiydir.
6. Elektr energiyasini individual qabul kilgichi bilan umumiy kommo‘tatsiya apparatiga ega kondensatorli qurilmani boshqarish, kul bilan bir vaqtning o‘zida elektr energiyasi qabul kilgichini ulash yoki uchirish bilan amalga oshirilishi mumkin.
7. Ikki smenada ishlaydigan korxona kondensator qurilmalarini kechki soatlarda va dam olish kunlarida, uch smenada ishlaydigan korxona - dam olish kunlarida ishda koldirishi, agar bu energiya bilan ta’minlovchi tashkilotning maxsus talablari bilan belgilangan bo‘lmasa, man etiladi.
Ushbu talab o‘zluksiz ish rejimiga ega korxonalarga taallukli
emas.
8. Kuchlanishi 1000 V dan Yuqori bo‘lgan kondensator qurilmalarida razryadlagich qurilmalari doimo kondensatorlarga ulangan bo‘lishi shart, shuning uchun rezistorlar va kondensatorlar orasidagi zanjirda kommo‘tatsion apparatlar bo‘lmasligi kerak.
Kuchlanishi 1000 V gacha bo‘lgan kondensator qurilmalarida elektr energiyasini tejash maqsadida razradlagich qurilmalari doimo ulanmasdan, ularni kondensatorlarni uchirish vaqtida avtomatik ravishda ulash bilan ishlatilishi tavsiya etiladi.
Kondensator batareyalarini seksiyalash uchun ularning alohida seksiyalarini kuchlanish ostida uchiradigan kommo‘tatsion apparatura kullanilganda, har bir seksiyada alohida komplekt razryadlash qurilmasi o‘rnatiladi.
Ichida zaryadsizlantiruvchi rezistor mavjud kondensatorlar uchun kushimcha tashqi razryadlagich qurilmalari talab etilmaydi.
9. Kuchlanishi 1000 V va undan Yuqori bo‘lgan kondensator qurilmalarini ajratgichlar yordamida ulash va uchirish man etiladi.
Kondensator batareyalarini ulash va uchirish bo’yicha barcha operatsiyalar mazkur Kridalar va Istemolchilarning elektr qurilmalarini ekspluatatsiya qilishda XTD talablariga muvofiq amalga oshiriladi.
Iigma shinalardagi kuchlanish, ushbu turdagi kondensatorlar uchun ruxsat etilgan eng katta qiymatdan ortgan vaqtda kondensator batareyalarini ulash, man etiladi.
10. Kondensator qurilmasini uchirishdan oldin tashqi ko‘rik yuli bilan razryadlovchi qurilmaning ishga yaroqliligiga ishonch xosil qilish kerak.
11. Uchirilgan kondensator qurilmasining tok o‘tkazuvchi kismlariga tegish imkoniyati bo‘lgan biron-bir ishlarni bajarish, xavfsizlik texnikasining umumiy talablari bajarilguncha va kondensator batareyasida umumiy razryadlovchi qurilma bo‘lishidan qat’iy nazar kondensatorlar nazorat uchun razryadlantirilmaguncha, man etiladi.
12. Kondensatorlarni nazorat uchun razryadlash izolyatsiyalovchi shtangaga ishonchli maxkamlangan razryadlovchi metall o‘zak bilan o‘tkaziladi. Ushbu shtanganing ulchamlari, tezkor almashlab ulashlar uchun kondensator qurilmasidagi kuchlanishga mos kuchlanishda ishlatiladigan izolyatsiyalovchi shtanga ulchamlaridek bo‘lishi shart.
13. Alohida kondensatorni, uning kismini yoki butun kondensator qurilmasini himoya qiluvchi saqlagichlar eruvchan kirgizmalarining nominal toki, ular himoya kilayotgan kondensatorlar nominal toklari yigindisining 160% idan oshmasligi shart.
14. Maksimal tok relesi yoki avtomat ajratgichining tok bo’yicha urnatmasi kondensator qurilmasi nominal tokining 130% idan oshmasligi shart.
15. Yuqori garmonikalar mavjudligida kondensator qurilmalarni montaj qilinishi maqsadga muvofiqligi har bir xolda alohida aniqlanadi.
16. Kuygan yoki ishga yaroksiz saqlagichlarni almashtirish, Uchirilgan kondensator batareyalarida, maxsus shtanga bilan barcha kondensator batareyalari nazorat uchun razryadlangandan keyin amalga oshiriladi.
17. Individual himoya qilishda nazorat uchun razryadlash, uchirilgan batareya tarkibiga kiruvchi har bir kondensatorning barcha chikishlarini navbatma - navbat qisqa to‘tashtirish y^li bilan amalga oshiriladi. Guruxli himoyada kondensatorlarning har bir guruxi razryadlanadi, bitta faqat u mumiy himoyada esa, batareya shinalaridagi tegishli shinalar qisqa to‘tashtiriladi.
18. Kondensator qurilmalari himoya tomonidan takror avomatik uchirilganda, kondensatorlarni ulashga, faqat uchirishlarni yuzaga keltirgan sabablar aniqlangandan va bartaraf etilgandan keyingina, ruxsat beriladi.
Kondensator batareyalarini kayta ulashga, kuchlanishi 660 V dan Yuqori kondensatorlar uchun ular avvalgi uchirilganidan sung kamida 5 minutdan keyin, kuchlanishi 660 V va undan past kondensatorlar uchun esa — kamida 1 minutdan keyin, agar batareyada koldik kuchlanish 50 V dan ko‘p bo‘lmaganda, ruxsat beriladi.
19. Kuchlanishi 1000 V gacha va undan yuqori bo‘lgan kondensator qurilmalarining kufikdan o‘tkazishlar (uchirmasdan) mahalliy y)fiknomalarda belgilangan mudsatlarda - quvvati 500 kVAr dan kam bo‘lgan qurilmalar uchun oyda kamida 1 marta va quvvati 500 kVAr dan yuqori bo‘lgan qurilmalar uchun un kunda I marta 5gkaziladi.
20. Kondensator qurilmasini ko‘rikdan $akazishda quyidagilar tekshirilishi shart:
tusiqlar va qulflarni sozligi, begona predmetlarning yo‘qligi;
kuchlanish, tok va atrof-havo harorati qiymatlari, alohida fazalar yuklamalarining bir xildaligi;
apparatlar, uskunalar, kontaktli ulanmalarning texnik holati, izolyatsiyani butunligi va ifloslanish darajasi;
shimdirilgan suyuklikning tomchilab okishi va kondensator korpusi devorlari ruxsat etilmagan darajada burtib shishganligi yo‘qligi;
o’t uchirish vositalarining mavjudligi va holati.
Ko‘rikdan o‘tkazish natijalari haqida tezkor xujjatlarga tegishli yozuv kiritilishi shart.
21. Kondensator qurilmalarining navbatdan tashqari ko‘rikdan o‘tkazishlar kondensatorlarda razryadlanish (chirsillash) paydo bo‘lganda, kiskichlardagi kuchlanish yoki atrof-havo harorati ruxsat etilgan eng yuqori qiymatlarga yaqin darajagacha ko‘tarilganda va sh.u. x,ollarda o‘tkaziladi.
22. Kondensator batareyalarining barcha ko‘rikdan o‘tkazishlari va aniqlangan nosozliklar haqida tezkor xujjatlarda tegishli yozuvlar.
23.Ulangan kondensator qurilmasini ko‘rikdan o‘tkazishda tusuvchi qurilmalarni olish yoki ochish man qilinadi.
24. Izolyatorlar, kondensatorlar, apparaturalar va karkaslar sirtlarini chang va boshqa ifloslardan tozalash, batareya uchirilgan holatda, zarurat bo’yicha, elektr xo‘jaligiga javobgar shaxe tomonidan belgilagan muddatlarda o‘tkaziladi.
25. Quyidagi holatlarda kondensatorlarni ekspluatatsiya qilish man etiladi:
kondensatorlar ulangan shinalardagi kuchlanish, konden­satorlar nominal kuchlanishiiing 110% idan ortiq bo‘lganda;
atrof-havoning harorati kondensatorning ushbu turi uchun ruxsat etilgan eng yuqori va eng past haroratdan ortiq bo‘lganda; kondensatorlar devorlari burtib shishganda; kondensator qurilmasining fazalar bo’yicha yuklanganligi, tokning urtacha qiymatidan 10% dan ortiq notekis bo‘lganda; batareya toki nominal qiymatdan 30% dan ortiq ortganda; shimdiruvchi suyu klik gomchilab okkanda; chinni izolyator shikastlanganda.
26. Kuchlanishi 1000 V gacha va undan yuqori bo‘lgan kondensator qurilmalarining joriy ta’miri yilda kamida 1 marta, albatta qurilmani uchirib, o‘tkaziladi.
27. Kondensator qurilmalarini joriy ta’mirlashda kuy i dani iap bajariladi:
kontaktli ulashlarda gaykalarning tortilish darajasini tekshirish;
megoommetr (ommetr) bilan eruvchan birikmalarning butunligini va kondensatorlarning zaryadsizlanish zanjirini tekshirish;
yerga ulash konguriga tarmoqlaiishning ulanishi sifatini tashqi ko‘rikdan o‘tkazish bilan tekshirish;
izolyatorlar yuzasini, kondensatorlar, apparaturalar va karkas korpuslarini chash da i va boshqa ifloslardan tozalash;
har bir kondensatorning sigimini tekshirish va kiyoslash (1OOO V dan yuqori kuchlanishli kondensatorlar uchun), mo‘taxassislar tomonidan amalga oshiriladi;
izolyatsiyalangan chikarmalar va korpus orasida to‘tashish yo‘qligiga kondensatorlar sigimini ulchash;
shimdiruvchi suyuklik sizib chikkan joylarni, shu jumladan kondensatorlar kopkoklaridagi ugish izolyatorlari o‘rnatilgan joylarni yumshok kavshar bilan kavsharlash;
kondensator batareyalarining nosoz seksiyalarini yoki alohida kondensatorlarini almashtirish;
avtomatik boshqarish va rostlash qurilmalarini, releli himoyani va uchirgichlar yuritmalari harakatlarini sinab kurish.
28. Kondensator qurilmalarini kapital va joriy ta’mirlash davriyligi elektr uskunalarni SNvaM talablariga muvofiq bo‘lishi shart.
29. Asinxron elektr dvigatelni, kuch transformatorini va sh.u. elektr qabul kilgichni asosiy uskunasini ko‘rikdan o‘tkazganda yoki ta’mirlaganda (kapital yoki joriy), agar ushbu uskunalar kiskichlariga kondensator yoki kondensatorlar guruxi bevosita ulagan va mazkur uskunalar bilan bir xonada o‘rnatilgan bo‘lsa, bir vaqtning o‘zida ushbu kondensatorlarni xam ko’rikdan o‘tkazish yoki ta’mirlash (mos ravishda kapital yoki joriy) kerak.
30. Kondensator qurilmasi alohida elementlarining sigami Elektr uskunalarni SNvaM da keltirilgan qiymatlardan oshmasligi shart.
Kondensatorlar sigimini ulchash natijalari bayonnomalar bilan rasmiylashtirilishi kerak.
Sigim quyidagi qiymatlargacha yoki undan ko‘pga ortganda, kondensatorni uchirish va almashtirish zarur:

Kondensator	Kondensator sigimini ortishi %, uning nominal kuchlanishida, V
	6300	10500
Sintetik suyukliklar bilan shimdirilganda:
0 gabaritli	25	14
Igabaritli	20	20
II gabaritli	10	10
Mineral moy bilan shimdirilganda:
I gabaritli	20	20
P gabaritli	10	10

Quvvati savdagichlarni kuyishi natijasida kamaygan, kuchlanishi 1050 V va undan past bo‘lgan kondensatorni qo‘llash, texnik mak;sadga muvoftdshkni xisobga olib, mahalliy yurщnomalar bilan aniqlanadi.

31. Sanoat chastotali yuqori kuchlanish bilan profilaktik sinashlar kapital ta’mirlash vaqtida o‘tkaziladi.
Sinash kuchlanishi elektr uskunalarni SDvaM da keltirilgan qiymatlardan ortmasligi kerak.
Iste’molchilar elektr qurilmalarini texnik ekspluatatsiya qilish qoidalariga