Fizika kafedrasi ergasyev Sh.,Saidov Q. S

 bo`lsa: 
= yoki 
(I) 
Agar birinchi manbaning yorug`lik kuchi ma'lum bo`lsa, r
1
va r
2
masofalarni 
o’lchab, (I) formula yordamida ikkinchi manbaning yorug’ lik kuchini hisoblash 
mumkin. 

---

Kerakli asboblar: optik taglik, Lyummer-Brodxun fotometri, etalon 
lampa,tekshiriladigan cho`g’lanma lampalar,gradusli limb. 
Tajriba qurilmasining tavsifi. 
Vizual fotometr o’lchashlarning o’tkazish uchun qurilmada Lyummer-
Brodxun fotometri qo`llaniladi. Fotometr santimetrli bo’limlari bo’lgan optik 
taglik bo`yicha harakatlanadi. Shu taglikning o’zida maxsus sirpanuvchi 
tirgaklarda ikkita (etalon va tekshiriluvchi) lampa vertical o’rnatiladi. Lampalarni 
vertical o’q atrofida aylantirish mumkin. Tekshiriluvchi lampani aylantirish 
burchagini o’lchash uchun tirgakka gradusli limb berkitilad i. Lvummer- Brodxun
fotometrinipg optik sxemasi 1-rasmda ko`rsatilgan. 
Uning asosiy elementi o’zaro birlashtirib qo`yilgan to’g’ri burchakli ikkita 
shisha prizmadan tuzilgan kubchadir. Prizmalardan birining tegishadigan yog`i 
chekkalaridan shunday yo`nib olinganki, prizmalarning bir-biriga tegib turishi 
faqat sirtlarning o`rta qismidagi αb elliptik sohadagina amalga oshadi. Shu
sohada prizmalar shunchalik yaxshi silliqlanib bir-biriga jipslantirilganki, natijada 
ular orasida optikaviy kontakt hosil bo`ladi, ya`ni o`zini xuddi tutash shaffof 
jismdek tutadi. Demak, yorug`lik bu kontakt orqali qaytmay va sinmay o`tadi. 
Shisha uchun chegaraviy burchak 45° dan kichik, shu sababli optikaviy kontakt 
sohasidan tashqarida nurlar har ikkala prizma ichida to`la ichki qaytishga duch 
keladi va qo`shni prizmaga o`tmaydi. 

---

Taqqoslanayotgan S
1
va S
2
yorug`lik manbalari shaffofmas P plastinkaning 
ikki tomoniga o`rnatiladi. Bu plastinka o`ziga tushayotgan yorug`likni diffuz 
ravishda (hamma yo`nalishlar bo`yicha bir tekis) sochadi.Sochilgan yorug`likning 
bir qisma birday P
1
 va P
2
 sochuvchi plastinkalarga tushadi. Bu plastinkalar orasiga 
yorug`likni yutuvchi shaffofmas ekran E o`rnatilgan. SHuning uchun P
1
 
plastinkaga faqat S
1
manbadan va plastinkaga faqat S
2
manbadan yorug`lik
tushadi. P
1
va P
2
dan qaytgan yorug`lik dastalari kubchaga tushadi. Kubchadan 
linzaga tushayotgan yorug`lik dastasining o`rta qismi P
1
dan kelayotgan nurlardan 
iborat, chetki qismi esa P
2
dan kelayotgan nurlardan iborat. Natijada linza ortidagi 
ko`zga shunday 2 ta konsentrik taqqoslanuvchi sohalar ko`rinadiki, bu sohalarning 
ravshanliklari P
1
va P
2
plastinkalarning yoritilganligiga proporsional bo`ladi. 
P plastinka ikkala tomondan bir xil yoritilganda taqqoslanuvchi sohalar 
orasidagi chegara yo`qoladi. Yorug`lik manbalari bilan P plastinka orasidagi r
1
  va 
r
2
masofalarni tanlash yo`li bilan bir xil yoritilganlikka erishish mumkin.