Fizika kafedrasi ergasyev Sh.,Saidov Q. S

 
Eksperimental qurilmaning tavsifi. 
Ushbu ishda issiqlik nurlanishi bilan o`tkaziladigan tajribalarda o`lchamlari 
5x9 mm
2
bo`lgan to`g`riburchak shaklidagi vol'fram tolali cho`g`lanma lampa 
qo`llanilada. Nurlanadigan sirt yuzasi S=210mm
2
. Lampaga avto transformatordan 
o`zgaruvchan kuchlanish b'eriladi. Zanjirdagi tok reostat yordamida o`zgartiriladi. 
Vol'fram tolani qizdirish uchun zarur bo`lgan elektr quvvati vol'tmetr va 
ampermetr yordamida aniqlanadi 
Cho`g`lanma lampa tolasining temperaturasi optik pirometr yordamida o`lchanadi. 
Optik pirometr fokusida yoysimon tolali etalon cho`g`lanma lampa L joylashgan 
ko`rish trubasidan tashqil topgan (2 - Rasm). Ko`rish trubasi nurlanish manbaiga 
to`g`rilanadi. (Ushbu ishda nurlanish manbai bo`lib lampaning to`g`ri- burchakli 
vol'fram tolasi xizmat qiladi). Pirometrning ob`ektivi OB ni siljitib, 
tekshirilayotgan vol'fram tolaning (spiralning) etalon lampa L tolasi tekisligida 
yotuvchi tasvirini hosil qilish mumkin. Etalon lampa tolasining va tekshirilayotgan 
vol'fram tolasining (spiral) aniq tasvirlarini olish uchun OK okulyar siljitiladi. 
Etalon lampa K kalit orqali B batareyaga ulanadi.Tolaning qizdirilishi pirometrning 
old qismida joylashgan r xalka vositasida R - reosta orqali ta`minlanadi.

---

Rasm 2. Optik pirometr 
Tolaning temperaturasi sel'siy shkalasi bo`yicha darajalangan vol'tmetr yordamida 
o`lchanadi. Qizdirilgan jism temperaturasini o`lchashda pirometr etalon lampasiga 
berilayotgan tok bu lampa tolasi ravshanligi qizdirilayotgan jism ravshanligi bilan 
bir xilda bo`lgunga qadar o`zgartiriladi (etalon lampa tolasi yoyining yuqori qismi 
vol'fram spiral tasviri fonida ko`rinmay qolishi kerak). 
Pirometr shkalasidan jismning ravshanlik temperaturasi deb ataladigan T
ya
 
temperaturasi yozib olinadi. Qismning ravshanlik temperaturasi 
T
ya
bilan 
haqiqiy temperaturasi T orasida bog`lanish 3 - rasmda ko`rsatilgan bo`lib, bu 
bog`lanish yordamida T
ya
ning o`lchab olingan qiymatlariga qarab vol'framning 
T temperaturasi aniqlanadi. 
Rasm - 3. 

---