Silliq muskulda qo
ʻzgʻalish va qisqarish jarayonlari munosabati 3 xil mexanizmda boradi:
1. Elektromexanik munosabat
.
Silliq muskul sarkolemmasidagi depolyarizatsiya orqali sodir bo
ʻladi.
Membranadagi voltaj darvozali Ca
2+
kanallari depolyarizatsiyasi tufayli ular ochiladi va Ca
2+
ionlari
ECF dan sarkoplazmaga oʻtadi. Bu Ca
2+
ionlari, o
ʻz navbatida, SR dan yana koʻplab Ca
2+
ionlari
chiqishiga stimul beradi va bu jarayo
n Ca
2+
ga bog
ʻliq boʻshatilish (Ca
2+
-induced-
Ca
2+
release) deyiladi.
2. Farmakomexanik munosabat.
Bunda silliq muskullar qandaydir kimyoviy agentlar sababli qisqaradi.
•
Kimyoviy agentlar (neyromediator va gormonlar) sarkolemmada mavjud ligand darvozali Ca
2+
kanallari bilan
bog
ʻlanib ularni ochadi va ECF dan Ca
2+
oqimiga sabab bo
ʻladi.
3. Mexano-mexanik munosabat.
Bunda muskullar cho
ʻzilishi oqibatida qoʻzgʻaladi.
31. Mushak hujayralarining xususiyatlari;
Silliq muskul qisqarishining ba’zi o
ʻziga xosliklari quyidagilar:
1. Plastiklik. Silliq muskul plastiklik xususiyatini namoyon qiladi, ya’ni u o
ʻzining tinchlik holatidagi uzunligini
boshqara oladi (bu uzunlikda muskul maksimal faol taranglikda bo
ʻladi). Shunday qilib, silliq
muskul odatiy uzunlik va qisqaruvchanlik o
ʻrtasidagi odatiy munosabatni buzadi (bu munosabat koʻndalang targʻil
muskullar uchun doimiy). Qachonki silliq muskul passiv cho
ʻzilsa, u avval yuqori taranglikni hosil qilib, keyin
sekin-asta cho
ʻzilish oldi holatigacha pasayadi (hatto choʻzilish saqlanganda ham). Shu sababli, silliq muskulda
uzunlik-taranglik munosabati egri chizig
ʻi bir chiziqda tekis boʻlmasdan tishsimon boʻladi.
2. Qulf fenomeni (Latch phenomenon). Silliq muskullarning yana bir xususiyati bo
ʻlib, bunda silliq muskul faol
qisqarishsiz yuqori taranglikni namoyon qila oladi. Bu esa ko
ʻplab silliq muskulli organlarda uzoq muddat tonusni
saqlab turishga yordam beradi. Bunday holatda muskul faol taranglik chaqira olmaydi, ammo passiv cho
ʻzilishga
samarali qarshilik qila oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
