Fiziologiya fanidan davolash ishi, pediatriya, tibbiy profilaktika, tibbiy biologiya va stomatologiya fakultetlari studentlari uchun yozma-og’zaki so’rov nazorat savollari

12. Hujayraning qo’zg’alishida musbat iz potensiali;

---

Mahmud Yazdanov 
https://t.me/Makhmud_Yazdanov

 [phone]
Tinchlik darajasiga (-
70 mV) erishgandan soʻng, potentsial yanada pasayadi va yanada manfiyroq boʻladi (-78 
mV). Ushbu bosqich iz giper-polarizatsiya yoki musbat izpotentsial deyiladi. U uzoq davom etadi (35-40 ms) va 
nihoyat, membrananing tinchlik potensiali tiklanadi. 
13. Hujayraning qo’zg’alishida tinchlik potensiali;
Tinchlik potensiali - tinchlik holatida hujayraning tashqi yuzasi bilan protoplazmasi o’rtasidagi potensiallar 
ayirmasi tinchlik potensiali, yoki membrana potensiali deyiladi. Uning miqdori odatda - 30-90mv ga teng bo’ladi.
Tinchlik holatida hujayraning ichki yuzasi tashqi yuzasiga nisbatan manfiy potensialga ega. Tinch holatda bo’lgan 
nerv hujayrasi membrana potensiali taxminan 70 -95 mV ga tengdir. Xochkin va Xaksli nazariyalariga muvofiq, 
membrana potensialining kattaligi bir necha omillarga bog’liq: har xil ionlar uchun hujayra membranasining 
selektiv o’tkazuvchanligi, hujayra sitoplazmasi va sirtida ionlar konsentrasiyasi har xil bo’lishiga, (ionlar 
assimmetriyasi), ionlar faol transportini ishlash prinsipiga va x.k. Lekin bu omillar bir-biri bilan uzviy bog’liqdir. 
Bu potensiallar farqi tinchlik potensiali yoki membrana potensiali deb ataladi. Tinchlik potensialini faqat 
mikroelektrodlar yordamida aniqlash mumkin, bu elektrodlar hujayra ichidagi potensiallarni sezishga 
mo’ljallangan. Mikroelektrod-shisha naychadan cho’zib yasalgan ingichka kapillyar, ya’ni kichik tomizgichdan 
iborat. Kichik tomizgich uchining diametri taxminan 0,5 mk. Kichik tomizgichga tuz eritmasi (3 M KSl) 
to’ldiriladi, eritmaga esa metall elektrod botiriladi va o’zgarmas tokning kuchaytirgichi ossillograf bilan 
birlashtiriladi.